ChatGPT, trợ lý AI yêu thích của chúng ta, ngày càng trở nên tinh vi đến mức, đối với những người chưa có kinh nghiệm, việc phân biệt liệu một đoạn văn bản được viết bởi người hay máy móc gần như là bất khả thi. Tuy nhiên, dù bề ngoài có vẻ trau chuốt đến đâu, ChatGPT và các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) khác vẫn để lại những “dấu vân tay” đặc trưng trong văn phong của mình. Là một chuyên gia SEO và biên tập viên tại Thuthuatdidong.net, chúng tôi nhận thấy việc hiểu rõ những dấu hiệu này không chỉ giúp bạn đánh giá chất lượng nội dung mà còn nâng cao kỹ năng viết của chính mình.
Mục tiêu của bài viết này là giúp bạn nhận diện các khuôn mẫu phổ biến mà AI thường mắc phải, qua đó trang bị cho bạn kiến thức để phát hiện nội dung do máy tạo ra. Chúng ta sẽ cùng đi sâu vào năm dấu hiệu nổi bật nhất, từ cách lựa chọn từ ngữ cho đến cấu trúc câu, giúp bạn dễ dàng “bóc mẽ” văn bản AI.
1. Lạm Dụng Các “Từ Ngữ Hot” (Buzzwords)
Một số từ ban đầu có vẻ thông minh và ấn tượng, nhưng ngay khi chúng xuất hiện trong mọi đoạn văn, chúng lập tức mất đi ý nghĩa. Có một “mùi vị” ngôn ngữ cụ thể chỉ cần nghe là biết ngay được viết bởi AI. Không phải vì các từ này sai, mà vì không có con người thật nào nói chuyện theo cách này, trừ khi họ đang cố gắng giành được một vị trí trong lĩnh vực marketing. Các từ như kho báu (treasure trove), mang tính cách mạng (game-changer), tối đa hóa (maximize), nâng cao (enhance), tinh giản (streamline), mạnh mẽ (robust), mượt mà (seamless), nâng tầm (elevate), đào sâu (delve), dấn thân (embark), và tất nhiên, bất cứ điều gì xảy ra trong một lĩnh vực (realm).
Bạn sẽ nhận thấy những từ này xuất hiện rất nhiều trong các văn bản do AI tạo ra. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên: ChatGPT được đào tạo dựa trên dữ liệu từ internet, và internet thì tràn ngập các nội dung được sao chép.
Vì vậy, bây giờ, khi bạn đọc một câu như “Hãy cùng đào sâu vào những điều phức tạp của giải pháp liền mạch này sẽ nâng tầm quy trình làm việc của bạn,” nó không còn nghe chuyên nghiệp nữa; nó nghe giống như AI. Một bài viết liên tục nói về việc “đào sâu vào những điều phức tạp” của một vấn đề nào đó hoặc coi mọi giải pháp là “mang tính cách mạng” cho thấy nó đã bị AI ảnh hưởng nặng nề.
2. Thói Quen Dùng Câu Hỏi Tu Từ Ngắt Quãng (Rhetorical Fragments)
Các biện pháp tu từ là hoàn toàn ổn. Chúng nhằm mục đích khơi gợi sự tò mò, tạo sự tương phản hoặc mang lại cho người đọc một khoảnh khắc hồi hộp trước khi đến đoạn kết. Nhưng cũng giống như bất cứ điều gì khác, chúng chỉ hiệu quả khi bạn thực sự có một đoạn kết và không sử dụng chúng cứ sau năm dòng.
Cá nhân tôi không phải là người hâm mộ lớn của các câu hỏi tu từ ngắt quãng, nhưng AI dường như rất yêu thích chúng. Hãy xem các ví dụ dưới đây:
“Và điều tệ hơn nữa là gì? Nó đang làm cho con người trở nên lười biếng.”
“Vấn đề là gì? Microsoft không hoạt động như mong đợi.”
“Điều khác nữa là gì? Toàn bộ mớ hỗn độn về khả năng tương thích.”
“Và một điều nữa? AI đang ngày càng trở nên giống với mọi thứ khác trên internet.”
ChatGPT sử dụng các câu hỏi tu từ ngắt quãng trong văn bản
Đây là những sản phẩm thực tế từ ChatGPT. Bạn sẽ nhận thấy cấu trúc luôn giống nhau. Một cách khắc phục nhanh chóng là biến chúng thành các mệnh đề hoàn chỉnh bằng cách thay dấu chấm hỏi bằng “là” hoặc “là rằng”. Bằng cách này, bạn sẽ có một câu mang ý nghĩa thực sự mà không gây gánh nặng cho người đọc:
- Điều tệ hơn nữa là nó đang làm cho con người trở nên lười biếng.
- Vấn đề là Microsoft không hoạt động như mong đợi.
- Điều khác nữa là toàn bộ mớ hỗn độn về khả năng tương thích.
- Một điều khác là AI đang ngày càng trở nên giống với mọi thứ khác trên internet.
3. Lối Viết “Thêm Vào” Bằng Phân Từ (Participial Add-Ons)
Đây là một cấu trúc câu khác mà AI “yêu thích” hơi quá đà. Một cấu trúc “thêm vào” bằng phân từ là khi bạn mô tả một hành động, thêm dấu phẩy, và sau đó thêm một cụm từ thứ hai để giải thích kết quả hoặc tác động của hành động đó.
Ví dụ ChatGPT sử dụng lối viết thêm vào bằng phân từ trong câu
Mặc dù về mặt ngữ pháp không sai, nhưng nó hiếm khi mang lại cảm giác đọc tốt. Bạn sẽ nhận ra ngay lập tức khi bắt đầu tìm kiếm. Nhiều người đã nhận ra điều này từ lâu, vì cấu trúc câu này là một trong những lý do chính khiến các công cụ kiểm tra AI có thể gắn cờ bài viết của bạn. Dưới đây là các ví dụ trực tiếp từ ChatGPT khi tôi hỏi nó về Excel:
“Trình hướng dẫn biểu đồ tạo ra các đường xu hướng, minh họa quỹ đạo tăng trưởng theo thời gian.”
“Công cụ lọc thu hẹp các bản ghi, tập trung vào các giao dịch ưu tiên trong vài giây.”
“Các macro VBA tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại, tăng cường hiệu quả trên các bộ dữ liệu lớn.”
“Bảng Pivot tổng hợp các mục theo danh mục, tiết lộ các mẫu chi tiêu trong nháy mắt.”
Trong hầu hết các ví dụ này, phần thứ hai không thêm bất cứ điều gì mà không thể được viết rõ ràng hơn bằng từ “và”. Về cơ bản, AI đang cố gắng ghép hai ý tưởng lại với nhau thay vì để mỗi ý tưởng đứng độc lập hoặc luân chuyển tự nhiên với một từ nối rõ ràng.
Những câu này có thể được trau chuốt hơn bằng cách chọn một động từ chính mạnh mẽ hơn, tách ý thành hai câu, hoặc đơn giản là thay thế dấu phẩy và phân từ bằng “và”. Lấy ví dụ về công cụ lọc:
| Gốc | Tốt hơn |
|---|---|
| Công cụ lọc thu hẹp các bản ghi, tập trung vào các giao dịch ưu tiên trong vài giây. | Công cụ lọc thu hẹp các bản ghi và làm nổi bật các giao dịch ưu tiên trong vài giây. |
4. Định Nghĩa Lại Đối Lập (Contrastive Redefinitions)
Đây là một thủ thuật viết khác lẽ ra phải tạo ra sự mạnh mẽ nhưng lại bị AI sử dụng một cách lộn xộn. Các nhà văn thường sử dụng cấu trúc hai phần để tăng kịch tính: đầu tiên họ gạt bỏ điều gì đó là bình thường, sau đó họ tuyên bố nó là phi thường.
Cấu trúc chung là “Đây không chỉ là X. Nó là Y.” Được sử dụng một cách tiết kiệm, nó sẽ hiệu quả. Nhưng ChatGPT không biết “tiết kiệm” nghĩa là gì.
Một số ví dụ từ một phiên làm việc với ChatGPT:
“Đây không chỉ là sự tiến hóa tuyến tính – đó là dạng rễ chùm.”
“Adriana không chỉ là tổng hòa của nguồn gốc cô ấy – cô ấy là một cái gì đó mới, được rèn giũa trong mâu thuẫn.”
“Sự pha trộn này không phải là sự pha loãng. Đó là sự biến đổi.”
“Đây không chỉ là một con đường sự nghiệp – đó là một quỹ đạo biến hình.”
“Con đường của bạn không chỉ là về logistics. Nó là về bản thể học.”
“Sao lưu dữ liệu Gmail của bạn không chỉ là thông minh – đó là điều thiết yếu.”
Sáu trong số này đến từ cùng một chuỗi hội thoại của ChatGPT! Thật đáng tiếc, vì cấu trúc này tự nó rất vững chắc. Tôi sử dụng nó rất thường xuyên trong các bài viết của mình, đặc biệt là khi tôi muốn một giọng văn mang tính suy tư hơn. Tuy nhiên, mục đích của cấu trúc này là tạo ra sự căng thẳng và giải quyết vấn đề. Khi mọi thứ đều được định nghĩa lại thành một cái gì đó mang tính thơ mộng hơn hoặc “sâu sắc hơn,” nó sẽ mất đi ý nghĩa.
Văn bản được tạo bởi ChatGPT thường dùng cấu trúc định nghĩa lại đối lập
Khi bạn thấy văn bản liên tục khẳng định “đây không chỉ là một thứ – nó thực sự là một bước đột phá vũ trụ, định nghĩa lại tâm hồn, siêu hình,” hãy dừng lại và tự hỏi: liệu nó có thực sự mang lại cảm giác đó không? Nếu không, thì rất có thể nó được viết bởi AI.
5. Lạm Dụng Dấu Gạch Ngang Giữa Câu (Em Dash Splices)
Dấu gạch ngang giữa câu (em dash) là một công cụ tuyệt vời. Tôi rất yêu thích chúng. Tôi chỉ mới bắt đầu sử dụng chúng vài năm trước và ngay lập tức bị cuốn hút. Chúng linh hoạt, phong cách và có thể làm cho một câu trở nên năng động. Nhưng ChatGPT thực sự “điên cuồng” với chúng. Hãy yêu cầu nó viết một thứ gì đó đơn giản như một bài đăng blog về việc lên kế hoạch cho một chuyến đi cuối tuần, và đột nhiên cứ ba câu lại vấp phải một dấu gạch ngang:
ChatGPT lạm dụng dấu gạch ngang giữa câu trong phản hồi
Hãy nhìn xem! Không chỉ là có quá nhiều dấu gạch ngang; mà hầu hết chúng thậm chí còn không có ý nghĩa. Mọi sự ngắt nghỉ, mọi sự chuyển đổi, mọi ý tưởng trong ngoặc đơn đều có dấu gạch ngang riêng. Nó có thể tạo cảm giác thú vị trong vài dòng đầu tiên, nhưng rất nhanh chóng nó trở nên chóng mặt. Nhiều đoạn ngắt nghỉ đó sẽ hiệu quả hơn nếu dùng dấu phẩy, và một số có thể đứng một mình như những câu riêng biệt.
Sức mạnh của dấu gạch ngang nằm ở sự hiếm hoi của nó, và khi bị lạm dụng, nó trở nên vô nghĩa. Vì vậy, khi bạn nhận được một đoạn văn bản dày đặc dấu gạch ngang từ một người chưa bao giờ sử dụng chúng, bạn có thể chắc chắn rằng họ không phải là người đã viết nó – mà là ChatGPT.
Tất nhiên, tất cả những đặc điểm văn phong này cũng tồn tại trong văn viết của con người. Không có dấu hiệu nào trong số chúng, nếu đứng một mình, có thể chứng minh rằng một văn bản được tạo ra bởi AI. Nhưng khi bạn nhận thấy chúng được sử dụng một cách kỳ lạ, quá mức, hoặc nhiều dấu hiệu này cùng xuất hiện, đó chính là tín hiệu để bạn phải “nhướng mày” và xem xét kỹ lưỡng.
Việc hiểu và nhận diện những “dấu vân tay” này của AI không chỉ giúp chúng ta đánh giá đúng nguồn gốc và chất lượng nội dung, mà còn là một kỹ năng quan trọng trong bối cảnh AI ngày càng phát triển. Nó giúp chúng ta phân biệt được sự độc đáo và tư duy con người so với sự “mô phỏng” của máy móc.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về khả năng nhận diện nội dung AI và những dấu hiệu bạn thường gặp phải. Đừng quên theo dõi Thuthuatdidong.net để cập nhật thêm các bài viết chuyên sâu về AI và công nghệ, giúp bạn luôn dẫn đầu trong thế giới số hóa!
