Trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần len lỏi vào mọi ngóc ngách của internet, từ việc trả lời các truy vấn tìm kiếm, đề xuất ứng dụng tải về, cho đến việc xác định email nào xứng đáng nhận được sự chú ý của bạn. Sự tiện lợi mà AI mang lại là không thể phủ nhận, khiến nhiều người tin tưởng tuyệt đối vào khả năng của nó. Tuy nhiên, chỉ vì một công cụ nghe có vẻ hữu ích không có nghĩa là nó luôn biết chính xác những gì mình đang làm. Trên thực tế, việc tin tưởng mù quáng vào AI có thể dẫn đến những rủi ro và hậu quả không lường trước, đặc biệt là liên quan đến an toàn trực tuyến và bảo mật thông tin cá nhân. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các nguy hiểm tiềm ẩn và cách để người dùng tự bảo vệ mình.
Gemini Gợi Ý Trang Tải Xuống Độc Hại: Bài Học Kinh Nghiệm
Trong một thử nghiệm thực tế, khi tìm kiếm các ứng dụng ghi màn hình, tôi đã quyết định để Gemini xử lý toàn bộ quá trình, kỳ vọng vào khả năng tìm kiếm thông minh của nó. Gemini đã đưa ra một danh sách các công cụ có vẻ hợp lý, nhưng đáng báo động là một trong số các liên kết tải xuống lại dẫn đến Softonic.
Đối với những người chưa quen thuộc, Softonic là một trong những trang web trông có vẻ vô hại nhưng thực chất lại không hề an toàn. Họ đã tồn tại nhiều năm và chuyên tái đóng gói các ứng dụng phổ biến vào trình cài đặt riêng của mình, thường đi kèm với adware (phần mềm quảng cáo), browser hijackers (phần mềm chiếm quyền điều khiển trình duyệt), hoặc các phần mềm không mong muốn khác. Họ sử dụng các chiến thuật SEO mạnh mẽ để xuất hiện ở đầu kết quả tìm kiếm của Google, mặc dù đã bị cộng đồng công nghệ biết đến rộng rãi là không đáng tin cậy. Đáng ngạc nhiên hơn, giờ đây Softonic còn len lỏi vào cả các câu trả lời do AI tạo ra, như trường hợp của Gemini.
Giao diện Gemini gợi ý OBS Studio với liên kết Softonic độc hại đang mở.
Tôi nhanh chóng nhận ra vấn đề vì đã có đủ kinh nghiệm trên internet để biết Softonic là một tín hiệu đỏ. Tuy nhiên, nếu là một người ít am hiểu về công nghệ, hoặc đơn giản là bất kỳ ai chỉ muốn tìm một ứng dụng ghi màn hình một cách nhanh chóng, họ có thể sẽ không suy nghĩ nhiều. Họ sẽ tin tưởng Gemini cung cấp các liên kết an toàn, nhấp vào kết quả đầu tiên và vô tình cài đặt các phần mềm rác hoặc độc hại vào máy tính của mình. Đó là điều đáng lo ngại nhất: các công cụ AI thường đưa ra thông tin một cách tự tin và chính thức, và khi bạn đang vội vàng hoặc không quá quen thuộc với công nghệ, rất dễ bị lừa.
Google AI Overviews: Khi Sự Tiện Lợi Biến Thành Nguy Hiểm Tiềm Tàng
Nếu gần đây bạn đã tìm kiếm bất cứ điều gì trên Google, bạn có thể đã thấy những khối văn bản lớn xuất hiện ở đầu trang, cố gắng trả lời câu hỏi của bạn ngay lập tức. Đó là các AI Overviews. Chúng được tạo tự động bởi một mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) và tổng hợp thông tin từ khắp nơi trên web để cung cấp cho bạn một bản tóm tắt—tương tự như cách Gemini hoạt động, nhưng được tích hợp ngay vào Google Search.
Màn hình laptop hiển thị kết quả tìm kiếm Google với phần AI Overview.
Mặc dù nghe có vẻ tiện lợi, không phải lúc nào cũng nên tin tưởng những kết quả này. Đã có nhiều trường hợp AI Overview liên kết người dùng đến các trang web không rõ ràng hoặc hoàn toàn giả mạo. Một số trang web này có thể trông giống như cửa hàng trực tuyến hoặc dịch vụ hợp pháp, nhưng mục đích thực sự chỉ là lừa đảo tiền của bạn hoặc dụ bạn cài đặt phần mềm độc hại.
Vấn đề lớn hơn là điều này không xảy ra trên một công cụ ngẫu nhiên nào đó, mà lại xảy ra ngay bên trong Google – nền tảng mà hầu hết mọi người vẫn tin tưởng hoàn toàn. Không giống như với các LLM, nơi người dùng vẫn còn một chút thận trọng, nhiều người thậm chí không nhận ra rằng những kết quả tìm kiếm hàng đầu này đang được tạo ra bởi AI, vì vậy họ nhấp vào chúng mà không một chút suy nghĩ. May mắn thay, có một vài cách không chính thống để vô hiệu hóa AI Overviews, mặc dù chúng không phải lúc nào cũng dễ thực hiện. Tuy nhiên, điều này có thể đáng để cân nhắc nếu bạn muốn bám vào các liên kết và nguồn thông tin thực tế thay vì phụ thuộc vào một thứ có thể gây ra sai lầm nguy hiểm.
Không Chỉ Google: Các Trợ Lý AI Khác Cũng Mắc Lỗi Nghiêm Trọng
Thật không may, Google không phải là đơn vị duy nhất gặp khó khăn với những vấn đề này. Tôi đã từng đề cập đến việc Apple Intelligence gây thất vọng về các tính năng, nhưng hóa ra một số chức năng của nó thực sự có thể gây nguy hiểm.
Một ví dụ là tính năng Priority Messages (Tin nhắn ưu tiên) trong ứng dụng Mail. Nó được thiết kế để hiển thị các cảnh báo quan trọng nhất ở đầu danh sách email của bạn, giúp bạn không bỏ lỡ điều gì cần thiết. Tuy nhiên, đã có những trường hợp tính năng này làm nổi bật các email lừa đảo (phishing) từ các ngân hàng giả mạo, mà không hề kiểm tra xem người gửi có đáng ngờ hay tin nhắn có bất kỳ dấu hiệu đỏ nào không. Đối với một tính năng được tạo ra để giúp cuộc sống của bạn dễ dàng hơn, đây là một thiếu sót lớn. Điều này thực sự đã buộc tôi phải tắt hoàn toàn Apple Intelligence trên iPhone của bố mẹ tôi.
Mối lo ngại lớn hơn là việc người dùng đặt niềm tin mù quáng vào các tính năng như vậy. Nếu điện thoại của bạn nói rằng một điều gì đó quan trọng, bạn sẽ có xu hướng tin vào nó. Và niềm tin đó có thể dễ dàng bị lợi dụng khi các công cụ do AI điều khiển thậm chí không thể phát hiện những điều cơ bản—như một email ngân hàng rõ ràng là giả mạo. Những sai lầm này có vẻ nhỏ, nhưng chúng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng trong thế giới thực nếu không được xử lý đúng cách.
Làm Thế Nào Để Tự Bảo Vệ Bản Thân Khỏi Rủi Ro AI?
Điều quan trọng nhất là không nên tin tưởng mù quáng vào bất kỳ liên kết hoặc câu trả lời nào mà một AI cung cấp cho bạn. Cho dù đó là Gemini, ChatGPT hay thậm chí là Perplexity, hãy coi mỗi gợi ý chỉ là một điểm khởi đầu, chứ không phải là câu trả lời cuối cùng.
Theo kinh nghiệm của tôi, Perplexity chắc chắn đã tốt hơn hầu hết các công cụ khác trong việc trích dẫn nguồn và liên kết đến các trang web đáng tin cậy, nhưng nó cũng không phải là hoàn hảo tuyệt đối.
Giao diện trang web Perplexity AI mở trên trình duyệt web.
Nếu bạn đang tìm kiếm một ứng dụng, hãy luôn cố gắng tải xuống từ App Store, Play Store hoặc trang web chính thức của nhà phát triển thay vì yêu cầu trợ lý AI tìm liên kết tải xuống cho bạn. Tương tự, nếu bạn đang mua sắm trực tuyến hoặc tìm kiếm thông tin liên quan đến dữ liệu nhạy cảm, hãy dành thêm một phút để kiểm tra xem bạn đang được chuyển hướng đến đâu, hoặc tốt hơn nữa, hãy tự tìm kiếm trang web chính thức.
Hãy luôn nhớ rằng không nên nhấp vào kết quả đầu tiên xuất hiện chỉ vì nó đến từ một AI. Nó có thể trông đáng tin cậy, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng đúng.
Vẫn có rất nhiều công dụng tốt cho các trợ lý AI, như nhận bản tóm tắt nhanh, sắp xếp suy nghĩ hoặc giúp trả lời các câu hỏi hàng ngày. Nhưng khi liên quan đến tiền bạc, tải xuống hoặc thông tin cá nhân, bạn cần chậm lại và tự kiểm tra lại mọi thứ để đảm bảo an toàn.
Kết thúc:
Những rủi ro từ việc tin tưởng mù quáng vào AI là có thật và ngày càng phổ biến. Từ việc Gemini gợi ý các trang web phát tán mã độc đến việc Google AI Overviews và Apple Intelligence mắc lỗi nghiêm trọng trong việc phân loại thông tin, tất cả đều nhấn mạnh một điều: sự cảnh giác của người dùng là chìa khóa. Để đảm bảo an toàn cho chính mình và dữ liệu cá nhân, hãy luôn kiểm tra lại nguồn thông tin, tải ứng dụng từ các kênh chính thức và không bao giờ đặt niềm tin tuyệt đối vào bất kỳ công cụ AI nào, đặc biệt là khi liên quan đến các vấn đề nhạy cảm. Cộng đồng công nghệ tại Việt Nam cần nâng cao nhận thức để cùng nhau xây dựng một không gian mạng an toàn hơn. Đừng quên theo dõi thuthuatdidong.net để cập nhật những thông tin và thủ thuật mới nhất giúp bạn an toàn hơn trong thế giới số.
