Trong kỷ nguyên công nghệ số hiện đại, một thiết bị duy nhất – chiếc điện thoại thông minh (smartphone) – đã dần chiếm lĩnh và thay thế vai trò của vô số công cụ khác. Sự linh hoạt và đa năng của smartphone đã khiến nhiều danh mục thiết bị từng là vật bất ly thân giờ đây trở nên không cần thiết đối với phần lớn người dùng. Từ những thiết bị cá nhân nhỏ gọn cho đến những công cụ chuyên dụng, smartphone đã chứng minh sức mạnh của mình trong việc tích hợp mọi chức năng, mang lại sự tiện lợi chưa từng có. Bài viết này của thuthuatdidong.net sẽ cùng bạn nhìn lại 10 loại thiết bị nổi bật đã từng “làm mưa làm gió” trên thị trường, nhưng nay đã gần như bị “khai tử” hoặc bị thay thế đáng kể bởi smartphone.
1. Máy Ảnh Du Lịch (Point-and-Shoot Camera)
Kỷ nguyên “chụp và dùng”
Đối với nhiều người, máy ảnh du lịch (point-and-shoot camera) là trải nghiệm đầu tiên của họ với nhiếp ảnh kỹ thuật số. Thiết bị này nhỏ gọn, dễ sử dụng, cho phép mọi người dễ dàng ghi lại những khoảnh khắc đời thường.
Sự trỗi dậy của nhiếp ảnh di động
Thế nhưng, giờ đây, điện thoại thông minh có thể làm tất cả—và với sự hỗ trợ của công nghệ nhiếp ảnh điện toán (computational photography) cùng khả năng chỉnh sửa ảnh bằng AI, nó còn làm tốt hơn đối với người dùng phổ thông. Bước ngoặt thực sự chính là sự tiện lợi. Smartphone mang đến một chiếc máy ảnh luôn bên cạnh bạn, không yêu cầu thay đổi thẻ nhớ hay pin phức tạp. Mặc dù camera điện thoại đời đầu từng bị chê cười về chất lượng hình ảnh so với một chiếc máy ảnh du lịch khiêm tốn, chúng dần đạt đến một ngưỡng mà chất lượng ảnh được coi là “đủ tốt” cho Instagram, Facebook, hay một album gia đình nhanh chóng. Một khi ngưỡng này được vượt qua, hầu hết mọi người không còn thấy cần phải mang theo một thiết bị thứ hai để chụp ảnh, đặc biệt khi điện thoại còn có thể nhắn tin, lướt web, xem video và làm hầu hết mọi thứ khác.
Sự trở lại bất ngờ của máy ảnh PnS
Tuy nhiên, điều đáng ngạc nhiên là máy ảnh du lịch đang dần “lén lút” trở lại. Một số lượng đáng kể người dùng, đặc biệt là giới trẻ, dường như bị thu hút bởi sự đơn giản của một chiếc máy ảnh chỉ dùng để chụp ảnh. Lý do là vì nó mang lại trải nghiệm không bị xao nhãng – chỉ có bạn, chiếc máy ảnh và khoảnh khắc trước mắt.
Người dùng đang cầm máy ảnh kỹ thuật số (mirrorless) để chụp ảnh phong cảnh
2. Máy Tính Cầm Tay
Biểu tượng một thời của học sinh, sinh viên
Tôi vẫn nhớ chiếc máy tính TI-35 cũ của mình. Nó nhỏ gọn, có khả năng tính toán khoa học, và vào thời điểm đó, nó khiến tôi cảm thấy mình có thể giải quyết mọi thứ, từ những phương trình phức tạp nhất. Ở trường, nó là biểu tượng của sự chuẩn bị sẵn sàng, và màn hình LED xanh lá nhỏ bé của nó từng được coi là cực kỳ công nghệ cao.
Máy tính cầm tay đặt cạnh iPad và các thiết bị công nghệ khác, minh họa sự phát triển của công nghệ tính toán
Ứng dụng máy tính trên smartphone: Mạnh mẽ hơn, tiện lợi hơn
Thế nhưng, ngày nay, tất cả các chức năng đó đều nằm gọn trong ứng dụng máy tính trên điện thoại thông minh của bạn, cùng với một bộ công cụ khoa học hoàn chỉnh, công cụ vẽ đồ thị và thậm chí cả các công cụ giải toán ký hiệu. Trớ trêu thay, máy tính cầm tay từng là “kẻ phá vỡ” khi thay thế thước loga và mở ra một làn sóng toán học dễ tiếp cận hơn. Nhưng giờ đây, chúng lại bị chính smartphone phá vỡ. Lý do duy nhất mà máy tính cầm tay vẫn tồn tại trong các lớp học là vì điện thoại bị cấm trong giờ thi. Nếu không, tôi không thấy ai còn mang theo một chiếc máy tính cầm tay độc lập khi điện thoại của họ có thể làm toán tương tự—và còn hơn thế nữa.
3. Thiết Bị Định Vị GPS Chuyên Dụng
Từ bản đồ giấy đến GPS
Các thiết bị định vị GPS chuyên dụng như của Garmin và TomTom từng là một bước đột phá lớn, mang đến một giải pháp thay thế tinh tế cho những tấm bản đồ giấy cồng kềnh. Tuy nhiên, smartphone đã định nghĩa lại hoàn toàn khái niệm về điều hướng.
Thiết bị định vị GPS chuyên dụng trên thuyền đánh cá, cho thấy ứng dụng trong các ngành đặc thù
Ứng dụng bản đồ trên smartphone: Hơn cả chỉ đường
Các ứng dụng điều hướng như Google Maps và các lựa chọn thay thế của nó mang lại nhiều hơn chỉ dẫn từng chặng. Chúng cung cấp thông tin cập nhật giao thông trực tiếp, tự động định tuyến lại thông minh và thậm chí đồng bộ hóa với danh bạ và lịch của bạn để lập kế hoạch chuyến đi liền mạch. Chưa kể, với các công cụ tìm kiếm tích hợp, điện thoại của bạn còn đóng vai trò như một hướng dẫn viên địa phương, giúp bạn tìm trạm xăng, nhà hàng và điểm tham quan khi đang di chuyển.
Vị trí của GPS chuyên dụng ngày nay
Mặc dù vẫn còn chỗ cho các thiết bị GPS cao cấp dành cho tài xế xe tải, người đi biển và những nhà thám hiểm cần các tính năng siêu cụ thể, nhưng đối với hầu hết chúng ta, smartphone đã chiến thắng. Và đây thậm chí không phải là một cuộc chiến công bằng.
4. Máy Nghe Nhạc MP3
Niềm tự hào của giới trẻ một thời
Tôi vẫn còn nhớ cảm giác tự hào khi cầm chiếc máy nghe nhạc MP3 đầu tiên của mình. Đó là một chiếc Creative Zen cồng kềnh với màn hình nhỏ xíu và đủ không gian cho vài chục bài hát. Tôi đã tải lên đó đủ thứ, từ những bản nhạc buồn tuổi học trò cho đến những khám phá B-side kỳ lạ mà tôi tin rằng không ai khác biết.
Chiếc iPod Classic màu đen đang được cầm trên tay, biểu tượng của kỷ nguyên máy nghe nhạc MP3
Kỷ nguyên streaming và sự thay đổi định dạng
Tuy nhiên, một khi smartphone xuất hiện với các ứng dụng phát nhạc trực tuyến như Spotify, Apple Music và YouTube Music, ý tưởng “sở hữu” các tệp MP3 bắt đầu trở nên hơi lỗi thời; thậm chí là không cần thiết. Khả năng truy cập nhanh chóng đã thay thế quyền sở hữu. Ngay cả khi chúng ta lưu trữ (tải xuống) nhạc, MP3 không phải lúc nào cũng là định dạng được ưu tiên nữa. AAC, FLAC và các định dạng hiệu suất cao hoặc lossless khác đã chiếm ưu thế, mang lại chất lượng và khả năng nén tốt hơn.
5. Đồng Hồ Báo Thức
Vị trí của đồng hồ báo thức truyền thống
Có một điều gì đó an ủi kỳ lạ về ánh sáng đỏ dịu nhẹ của chiếc đồng hồ báo thức kỹ thuật số trên tủ đầu giường. Tôi lớn lên với một chiếc đồng hồ có các nút vật lý mà bạn phải nhấn xuống một cách dứt khoát, và một thanh báo lại (snooze bar) cảm giác như một chiếc phao cứu sinh vào những buổi sáng đi học.
Đồng hồ báo thức kỹ thuật số cũ với màn hình hiển thị thời gian, nhắc nhở về sự tiện lợi của smartphone
Smartphone: Đồng hồ báo thức kiêm mọi thứ
Nhưng một khi smartphone “xâm nhập” vào phòng ngủ, đồng hồ báo thức đã lặng lẽ bị đẩy sang một bên. Giờ đây, điện thoại của bạn đóng vai trò là đồng hồ báo thức, thiết bị theo dõi giấc ngủ, máy tạo tiếng ồn trắng và hệ thống giải trí đầu giường, tất cả gói gọn trong một. Bạn có thể đặt nhiều báo thức, tùy chỉnh khoảng thời gian báo lại, chọn từ hàng trăm âm thanh thức dậy, và điện thoại của bạn thậm chí còn tự động cập nhật giờ mùa hè (daylight saving time). Rất khó để tranh cãi với mức độ tiện lợi đó.
Góc nhìn về việc dùng điện thoại trong phòng ngủ
Tuy nhiên, không phải ai cũng là người hâm mộ. Các nhà nghiên cứu về giấc ngủ và những người đam mê lối sống lành mạnh có lý khi họ đề xuất loại bỏ hoàn toàn điện thoại khỏi phòng ngủ. Một chiếc đồng hồ báo thức cơ bản không cám dỗ bạn lướt mạng xã hội lúc nửa đêm hoặc kiểm tra email công việc trước khi mắt bạn kịp mở to.
6. Đèn Pin
Sự tiện lợi của đèn pin trên smartphone
Đối với hầu hết mọi người, đèn flash LED của smartphone đã lặng lẽ thay thế đèn pin truyền thống. Thật khó để đánh bại sự tiện lợi của việc có một nguồn sáng luôn nằm trong túi bạn, sẵn sàng giúp bạn tìm chìa khóa, xử lý mất điện đột ngột hoặc soi dưới ghế sofa mà không cần tìm một thiết bị riêng biệt.
Khi nào đèn pin chuyên dụng vẫn là lựa chọn số 1?
Tuy nhiên, đây là một trong số ít trường hợp mà thiết bị chuyên dụng thực sự vẫn vượt trội. Một chiếc đèn pin chuyên dụng chiếu sáng mạnh hơn nhiều, cung cấp khả năng điều khiển chùm tia tốt hơn và thời lượng pin lâu hơn đáng kể (hoặc dùng pin AA/AAA thông thường). Nó cũng được chế tạo để chịu được va đập, điều quan trọng khi bạn sửa chữa dưới gầm ô tô, đi trong rừng hoặc chuẩn bị cho các tình huống khẩn cấp. Ngoài ra còn có một cân nhắc thực tế lớn: nếu có thứ gì đó có thể rơi xuống nền bê tông, đó nên là một chiếc đèn pin bỏ túi giá rẻ hơn là chiếc điện thoại trị giá hàng chục triệu đồng của bạn.
7. Máy Ghi Âm
Thuận tiện tức thì với ứng dụng ghi âm
Đã có lúc, một chiếc máy ghi âm kỹ thuật số bỏ túi là thứ không thể thiếu đối với sinh viên, nhà báo hoặc bất kỳ ai muốn ghi lại một lời bài hát hay ý tưởng thoáng qua. Nó rất đơn giản: chỉ cần nhấn ghi, nói ra suy nghĩ của bạn, và xong.
Chất lượng vượt trội và tính năng thông minh
Ngày nay, tôi không cần suy nghĩ nhiều khi cần ghi lại một ý tưởng podcast, ghi lại một cuộc trò chuyện ngẫu nhiên hoặc lưu một ý tưởng chợt đến. Tôi chỉ cần mở một ứng dụng ghi âm giọng nói. Nhờ micro tích hợp tốt hơn và “phép màu thầm lặng” của công nghệ giảm tiếng ồn bằng AI, âm thanh thường sạch hơn bất cứ thứ gì mà những chiếc máy ghi âm cũ có thể xử lý. Và tôi có thể chỉnh sửa, phiên âm hoặc chia sẻ tệp mà không cần chuyển đổi ứng dụng. Nhiều ứng dụng hiện nay còn vượt xa khả năng ghi âm đơn giản. Bạn nhận được nhiều tùy chọn định dạng tệp, dấu thời gian, nhãn và tích hợp liền mạch với các công cụ ghi chú và lưu trữ đám mây. Mọi thứ đều được sắp xếp, có thể tìm kiếm và có sẵn ngay lập tức trên các thiết bị. Thật khó để tưởng tượng việc quay trở lại cách làm cũ.
8. Máy Quét (Scanner)
Nỗi ám ảnh của máy quét cồng kềnh
Tôi từng than vãn khi nghĩ đến việc quét thứ gì đó vì nó có nghĩa là phải lôi chiếc máy quét phẳng cồng kềnh ra, khởi chạy phần mềm ì ạch, và cầu nguyện rằng hình ảnh sẽ không bị nghiêng hoặc nhiễu hạt—tất cả nỗ lực đó chỉ để số hóa một biên lai hoặc lưu một biểu mẫu đã ký.
Máy quét phẳng (flatbed scanner) truyền thống, thiết bị từng là tiêu chuẩn để số hóa tài liệu
Smartphone: Máy quét trong túi bạn
Giờ đây, điện thoại thông minh của bạn có thể quét tài liệu và làm cho chúng trông đẹp mắt. Các ứng dụng quét như Adobe Scan, Microsoft Lens, CamScanner, hoặc thậm chí là ứng dụng Ghi chú (Notes) tích hợp sẵn có thể quét, tự động cắt, cải thiện và chuyển đổi hình ảnh sang PDF chỉ trong vài giây. Chất lượng thường sắc nét hơn và cân bằng hơn so với những gì tôi từng nhận được từ một máy quét truyền thống.
Vai trò của máy quét chuyên dụng
Tất nhiên, máy quét độc lập vẫn có chỗ đứng trong các môi trường có khối lượng lớn hoặc cần lưu trữ tài liệu. Nhưng đối với việc sử dụng hàng ngày, một chiếc điện thoại là quá đủ.
9. Trợ Lý Kỹ Thuật Số Cá Nhân (PDA)
Nền tảng cho smartphone hiện đại
Bạn có nhớ Palm Pilot, với bút cảm ứng và màn hình đơn sắc của nó không? Nó không thể thực hiện cuộc gọi hay chụp ảnh, nhưng nó có thể quản lý lịch của bạn, ghi chú, lưu trữ danh bạ và thậm chí chơi trò solitaire được pixel hóa đôi khi.
Thiết bị PDA cũ với màn hình đơn sắc và bút cảm ứng, tiền thân của điện thoại thông minh
Từ Palm Pilot đến kỷ nguyên smartphone
Theo tiêu chuẩn ngày nay, những chiếc PDA đời đầu đó có vẻ thô sơ, nhưng chúng đã đặt nền móng cho những chiếc smartphone mà chúng ta dựa vào hàng ngày. Mỗi thao tác vuốt, chạm hoặc lệnh thoại “Hey Siri” đều có nguồn gốc từ những chiếc điện thoại thông minh “nguyên mẫu” đó (theo một cách nào đó). Chúng đã “đi bộ” để những chiếc smartphone mà chúng ta có bây giờ có thể “chạy nước rút”—và chúng ta đã ở trong một cuộc “marathon” toàn diện kể từ đó.
10. Máy Đọc Sách Điện Tử (E-Reader)
Sự cạnh tranh giữa smartphone và e-reader
Loại thiết bị này đòi hỏi một cái nhìn sắc thái hơn bởi vì các máy đọc sách điện tử chuyên dụng, như Kindle, vẫn chưa biến mất. Trên thực tế, chúng vẫn giữ vững vị thế của mình. Tuy nhiên, smartphone đã thay thế chức năng đọc sách điện tử cơ bản cho nhiều độc giả bình thường. Khả năng đọc sách, tạp chí và bài báo trên điện thoại của bạn, đặc biệt với các ứng dụng đọc eBook tốt nhất và nhiều ứng dụng tin tức khác, đã khiến việc đọc trở nên dễ tiếp cận hơn và tích hợp vào cuộc sống hàng ngày.
Máy đọc sách Kindle Paperwhite Signature Edition trên bàn, thể hiện ưu điểm của màn hình E-ink
Tại sao e-reader vẫn giữ được chỗ đứng?
Mặc dù vậy, có một điều gì đó đặc biệt không thể phủ nhận về một chiếc máy đọc sách điện tử chuyên dụng. Màn hình E-ink mô phỏng giao diện của giấy thật, giúp việc đọc kéo dài dễ chịu hơn nhiều cho mắt. Chúng có thể hoạt động trong nhiều tuần chỉ với một lần sạc, hoạt động tốt dưới ánh nắng trực tiếp và sẽ không làm phiền bạn bằng tiếng “ting”, quảng cáo hoặc những xao nhãng cám dỗ. Khi bạn muốn thực sự đắm chìm vào một cuốn sách, một chiếc máy đọc sách chuyên dụng vẫn là cách thiền định và tập trung hơn để làm điều đó.
Smartphone đã định hình lại mối quan hệ của chúng ta với công nghệ, hơn là chỉ đơn thuần thay thế từng thiết bị riêng lẻ. Những gì từng yêu cầu cả một túi đầy các tiện ích đơn năng giờ đây được xử lý bởi một thiết bị “tất cả trong một” nằm gọn trong túi của bạn. Điều này tuyệt vời theo nhiều cách, mặc dù nó cũng khiến một số người khao khát quá khứ. Bạn nghĩ sao về sự “độc chiếm” này của smartphone? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn cùng thuthuatdidong.net trong phần bình luận bên dưới nhé!
