Vào ngày 10 tháng 6 năm 2025, một sự kiện đã khiến hàng triệu người dùng công nghệ trên toàn thế giới phải “đứng hình”: ChatGPT, công cụ AI quen thuộc mà nhiều người dùng để hỗ trợ học tập, viết code hay thậm chí lên kế hoạch tập luyện, bỗng nhiên im bặt. Đây không phải lần đầu tiên sự cố này xảy ra, và chắc chắn sẽ không phải lần cuối. Tuy nhiên, mỗi lần hệ thống AI chủ chốt như ChatGPT gặp trục trặc, tác động của nó lên đời sống và công việc của chúng ta lại càng lớn hơn, đặt ra những vấn đề nghiêm trọng về sự phụ thuộc vào công nghệ.
Sự Cố ChatGPT Sập Có Ý Nghĩa Gì Hơn Một Trang Web Không Truy Cập Được?
Dấu hiệu đầu tiên cho thấy sự cố là khi yêu cầu một lịch trình tập luyện, ChatGPT phản hồi bằng những chuỗi ký tự vô nghĩa, sau đó là hoàn toàn không phản hồi. Mặc dù đã kiểm tra VPN và khởi động lại trình duyệt, một cái nhìn nhanh vào trang trạng thái chính thức của OpenAI đã nói lên tất cả: một loạt các cảnh báo màu đỏ chói.
Trang trạng thái OpenAI hiển thị các thành phần bị ảnh hưởng bởi sự cố hệ thống
Thông báo chính thức là OpenAI đang “điều tra tỷ lệ lỗi tăng cao,” nhưng thực tế ý nghĩa là một trong những nền tảng cốt lõi của internet hiện đại đã tạm thời ngừng hoạt động. Điều khiến sự cố ngừng hoạt động này trở nên nghiêm trọng là không chỉ riêng website ChatGPT bị sập. Đây là một lỗi API toàn diện. Đối với những người không phải là nhà phát triển, điều này nghe có vẻ như thuật ngữ kỹ thuật, nhưng đó là một điểm khác biệt cực kỳ quan trọng. Hầu hết các ứng dụng và tính năng AI mà chúng ta sử dụng hàng ngày không có “bộ não” riêng. Chúng được xây dựng dựa trên công nghệ từ các công ty lớn hơn, và OpenAI là một trong những “bộ não” lớn nhất hiện nay. Mọi dịch vụ dựa vào OpenAI, từ các công cụ tạo ảnh AI, trợ lý viết lách, chatbot cho đến các công cụ phân tích dữ liệu, đều bị ảnh hưởng và ngừng hoạt động.
Tác Động Cá Nhân Và Chuyên Môn Khi AI Lớn Ngừng Hoạt Động
Ở cấp độ cá nhân, hậu quả chủ yếu là sự bất tiện. Ví dụ, một trận Dungeons & Dragons (D&D) đã được lên kế hoạch, nơi người chơi sử dụng ChatGPT làm Quản trò, buộc phải hủy bỏ. Đây chỉ là một ví dụ nhỏ, nhẹ nhàng, nhưng nó cho thấy công nghệ AI đã len lỏi sâu rộng vào ngay cả những sở thích cá nhân của chúng ta như thế nào.
Người dùng sử dụng ChatGPT để chơi trò nhập vai Dungeons & Dragons
Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng còn cao hơn nhiều so với việc hủy bỏ một buổi chơi game. Nếu bạn là sinh viên sử dụng AI để lên ý tưởng luận văn, một lập trình viên dùng AI để gỡ lỗi code, một chuyên gia marketing sử dụng nó để viết quảng cáo, hay một blogger dùng nó để tạo ý tưởng bài viết, thì quy trình làm việc của bạn sẽ bị đình trệ hoàn toàn. Ở quy mô lớn hơn, những hệ quả còn nghiêm trọng hơn nhiều. Chúng ta đã chứng kiến một sự thúc đẩy mạnh mẽ, gần như điên cuồng, để triển khai AI trên hầu hết mọi lĩnh vực. Điều gì sẽ xảy ra với một công ty marketing có toàn bộ quy trình sản xuất nội dung được tự động hóa bằng AI? Còn công ty công nghệ pháp lý sử dụng AI để tóm tắt các vụ án thì sao? Trong bối cảnh chính phủ, điều gì sẽ xảy ra với các dịch vụ công hoặc quy trình hành chính nội bộ đã được “tối ưu hóa” bằng công nghệ này?
Bài Học Về Sự Phụ Thuộc Quá Mức Vào Một Nền Tảng AI Duy Nhất
Các nhà cung cấp máy chủ rất thích nói về “99% thời gian hoạt động” (uptime). Nó giống như quảng cáo kem đánh răng diệt 99% vi khuẩn và được 9/10 nha sĩ khuyên dùng. Nghe có vẻ ấn tượng, nhưng đó là một lời thừa nhận rằng mọi thứ sẽ, không thể tránh khỏi, bị hỏng.
Và điều đó thường ổn. Nếu một ứng dụng mạng xã hội nhỏ ngừng hoạt động trong vài giờ, điều đó chỉ gây khó chịu. Nhưng khi một dịch vụ trung tâm như OpenAI sập, nó giống như việc mất điện toàn bộ một thành phố. Một khóa API ChatGPT duy nhất, như câu nói hiện nay, có thể thực hiện công việc của hàng trăm nhân viên trong các tác vụ đơn điệu. Đây là một đề xuất mạnh mẽ cho bất kỳ tổ chức nào muốn tối ưu hóa hoạt động và cắt giảm chi phí.
Nhưng trên thực tế, nó tạo ra một hệ thống rất dễ vỡ. Một điểm lỗi duy nhất, có thể là sự cố kỹ thuật, vi phạm an ninh, hoặc thậm chí là sự cố kết nối internet đơn giản tại một trung tâm dữ liệu quan trọng, có thể khiến toàn bộ tổ chức, thậm chí toàn bộ ngành công nghiệp, bị đình trệ.
Cá Nhân Hóa AI: Lợi Ích Hay Ràng Buộc?
Vài năm trước, nếu ChatGPT ngừng hoạt động, bạn có thể dễ dàng chuyển sang một đối thủ cạnh tranh như Gemini hoặc Claude. Đó không phải là vấn đề lớn. Nhưng điều đó ngày càng khó thực hiện. Tại sao? Bởi vì sự cá nhân hóa.
ChatGPT lưu trữ thông tin vào bộ nhớ trong một dự án tương tác
Phiên bản ChatGPT của tôi không giống với của bạn. Nó biết phong cách viết của tôi, ghi nhớ các cuộc trò chuyện trước đây của chúng tôi và được tải với các hướng dẫn tùy chỉnh mà tôi đã cung cấp cho nó theo thời gian. Với các bản cập nhật bộ nhớ mới nhất, ChatGPT ghi nhớ gần như mọi thứ về bạn. Để thực sự hữu ích, một AI cần được “huấn luyện” dựa trên dữ liệu của chính bạn.
Quá trình này chính là thứ khóa bạn lại. Chuyển sang một AI khác có nghĩa là bắt đầu lại từ đầu và mất đi tất cả ngữ cảnh quý giá giúp công cụ này trở thành một trợ lý thực sự. Chúng ta đã tự xây dựng mình vào những “khu vườn có tường bao quanh” này, và bây giờ chúng ta bị mắc kẹt chờ đợi người làm vườn sửa chữa hệ thống.
Hiệu Ứng “Lột Mặt Nạ” Và Những Câu Hỏi Nghiêm Túc
Có một điểm tích cực thú vị từ một sự kiện như thế này, đến mức đôi khi người ta ước nó sẽ kéo dài hơn: một sự cố ngừng hoạt động của AI hoạt động như một “huyết thanh sự thật” ngoài ý muốn.
Nghệ sĩ đã xây dựng danh tiếng dựa trên phong cách “độc đáo” của họ, trong khi bí mật dựa vào AI tạo sinh, sẽ đột nhiên im lặng. “Trang trại nội dung” đội lốt một hãng tin tức hợp pháp sẽ thấy lịch xuất bản của mình biến mất. Các thời hạn sẽ bị bỏ lỡ, yêu cầu gia hạn sẽ được đưa ra, và nguồn gốc thực sự của “sự sáng tạo” của họ sẽ được tiết lộ bởi sự vắng mặt của AI.
Nó buộc chúng ta phải đặt ra những câu hỏi khó chịu. Điều gì sẽ xảy ra nếu một bệnh viện đang sử dụng công cụ AI để giúp bác sĩ đọc kết quả chụp chiếu của bệnh nhân và công cụ đó đột nhiên ngoại tuyến? Các bác sĩ đã quen dựa vào AI để chẩn đoán sẽ tốt được đến đâu?
Nỗi Lo Về Sự Xói Mòn Kỹ Năng Con Người Trong Kỷ Nguyên AI
Điều này đưa chúng ta đến vấn đề lớn nhất, quan trọng nhất mà một sự cố ngừng hoạt động như thế này phơi bày: sự xói mòn chậm rãi của kỹ năng con người.
Hãy tưởng tượng bạn là một quản lý. Bạn quyết định sa thải cây bút kỳ cựu đắt đỏ của mình và thuê một sinh viên mới ra trường, người không thực sự viết giỏi, nhưng lại rất thành thạo trong việc “prompt” ChatGPT để có được kết quả tuyệt vời với chi phí thấp hơn nhiều. Nó có vẻ là một động thái kinh doanh thông minh.
Nhưng khi ChatGPT “tối tăm”, bạn còn lại gì? Nhân viên cấp dưới của bạn trở nên bất lực, và kiến thức chuyên môn bạn từng có trong nội bộ đã biến mất. Khả năng viết một thông cáo báo chí, giải quyết một vấn đề, hoặc tư duy phản biện mà không có AI hỗ trợ là một kỹ năng. Và giống như bất kỳ kỹ năng nào, nếu bạn không sử dụng nó, bạn sẽ mất nó. Chi phí thực sự của cuộc cách mạng AI có thể không phải là những công việc chúng ta mất đi, mà là những khả năng chúng ta tự nguyện từ bỏ.
Cập nhật: OpenAI đang nỗ lực khắc phục sự cố, và một số người dùng đã có thể truy cập lại. Nếu bạn vẫn gặp khó khăn khi truy cập ChatGPT, hãy thử kiểm tra lại sau vài giờ.
