Với tư cách là một người đam mê đọc sách self-help nhưng thường xuyên quên đi những gì mình đã đọc, tôi luôn tìm kiếm giải pháp để biến kiến thức thành hành động. Những bài học quý giá từ sách dường như không thể “chuyển hóa” cuộc sống của tôi như đã hứa hẹn. Lấy cảm hứng từ một cuộc thảo luận trên Reddit, tôi đã tận dụng ChatGPT để tổng hợp các điểm nổi bật từ sách và biến chúng thành một cuốn sổ tay thực hành cá nhân hóa, chứa đựng các câu hỏi phản tư duy, những dự án nhỏ và kế hoạch hành động cụ thể. Phương pháp này không chỉ giúp tôi ghi nhớ tốt hơn mà còn thúc đẩy việc áp dụng kiến thức vào cuộc sống hàng ngày, mở ra một kỷ nguyên mới của việc học hỏi và phát triển bản thân.
1. Lựa Chọn Sách và Tóm Tắt Nổi Bật
Lời khuyên trên Reddit gợi ý rằng việc sử dụng các sổ tay thực hành đã xuất bản có thể hiệu quả hơn là chỉ đọc sách thông thường để biến những hiểu biết thành hành động. Tiếp nối ý tưởng đó, tôi sử dụng ChatGPT để chuyển đổi những đoạn highlight của mình thành một cuốn sổ tay thực hành với các gợi ý, dự án và phương pháp theo dõi thói quen đã được đơn giản hóa phù hợp với tôi.
Bạn có thể bắt đầu với một cuốn sách self-help mà bạn tâm đắc. Chắc chắn có rất nhiều cuốn sách mà bạn đã gạch chân nhưng chưa bao giờ thực sự hành động theo. Tôi đã chọn cuốn “Atomic Habits” của James Clear. Cuốn sách này chứa đựng rất nhiều ý tưởng thực tiễn, nhưng giống như nhiều độc giả khác, tôi chưa bao giờ thực hiện được nhiều hơn vài thói quen đầu tiên.
Để bắt đầu, tôi tóm tắt mỗi chương thành vài gạch đầu dòng ngắn gọn. Tôi không cố gắng ghi lại mọi chi tiết mà chỉ tập trung vào những phần nổi bật nhất. Nếu bạn đang sử dụng một công cụ để ghi chú và sắp xếp từ sách, hãy xuất các đoạn highlight của bạn ra. Kindle và Readwise cung cấp các tính năng gạch chân và xuất ghi chú dễ dàng. Nếu đó là sách giấy, hãy lật qua và thu thập các câu trích dẫn quan trọng bằng tay.
Hãy thử prompt ChatGPT này để xem nó tổng hợp các điểm nổi bật của bạn như thế nào. Dán (hoặc đính kèm) các đoạn highlight của bạn vào ChatGPT và yêu cầu:
Summarize my highlights into 3 takeaways per chapter.
Hãy nhớ rằng, bạn chỉ cần tập trung vào những gì thực sự tạo động lực cho mình. Bạn không nhất thiết phải bao quát toàn bộ cuốn sách để gặt hái lợi ích. Đôi khi, chỉ một chương cũng đủ để khơi dậy sự thay đổi lớn.
2. Trích Xuất Bài Học và Kiến Thức Trọng Tâm
Tôi luôn giữ ghi chú sách của mình được tổ chức gọn gàng. Điều này giúp dễ dàng nhập chúng vào ChatGPT dưới một dự án cụ thể và trích xuất các bài học chính. Dưới đây là một ảnh chụp nhanh từ ghi chú của tôi về “Atomic Habits”.
Ghi chú sách Atomic Habits trên Logseq với các đoạn highlight và ý chính
Tôi luôn tìm kiếm những ý tưởng mà tôi có thể hành động. Một trong số đó từ “Atomic Habits” chính là cốt lõi của cuốn sách:
“Bạn không vươn tới cấp độ của mục tiêu. Bạn hạ xuống cấp độ của hệ thống.”
Câu nói này đã trở thành nền tảng cho một trang đầy đủ các bài tập. Tôi yêu cầu ChatGPT phân tích nó và đề xuất các hành động thực tế. Nó đã cung cấp cho tôi các câu hỏi phản tư duy, một danh sách kiểm tra thói quen, và thậm chí là một thử thách xây dựng hệ thống kéo dài 3 ngày.
Hãy tìm những ý tưởng cốt lõi có tính phổ quát trong toàn bộ cuốn sách. Đây giống như những phím tắt giúp bạn loại bỏ những thông tin thừa mà mọi cuốn sách đều có. Hãy thử prompt này:
Based on this quote, what are 3 ways I can apply it to my daily habits?
Gợi ý prompt ChatGPT để áp dụng khái niệm cốt lõi từ sách "Atomic Habits" vào thói quen hàng ngày
Bạn có thể linh hoạt kết hợp các dạng bài tập. Không phải mọi chương đều cần mọi loại bài tập. Đối với những loại sách phù hợp, bạn cũng có thể tổ chức các bài tập theo chủ đề thay vì theo từng chương cụ thể.
3. Lựa Chọn Các Dạng Bài Tập Thực Hành
Để giữ cho cuốn sổ tay thực hành của tôi luôn thú vị, tôi đã kết hợp nhiều loại bài tập khác nhau. Dưới đây là các định dạng hoạt động hiệu quả nhất đối với tôi cho các loại sách khác nhau:
1. Câu Hỏi Phản Tư Duy (Reflection Prompts)
Những câu hỏi mở giúp bạn suy nghĩ sâu sắc. Ví dụ: “Những thói quen nào tôi đang cố gắng xây dựng bằng ý chí thay vì hệ thống?”
2. Dự Án Nhỏ (Mini Projects)
Các kế hoạch hành động ngắn gọn mà bạn có thể hoàn thành trong vài ngày. Ví dụ: “Xây dựng lại thói quen buổi sáng của tôi bằng một thói quen 2 phút.”
3. Công Cụ Theo Dõi Thói Quen (Habit Trackers)
Các danh sách kiểm tra đơn giản để củng cố sự nhất quán. Hãy hỏi ChatGPT: “Biến ý tưởng này thành một công cụ theo dõi thói quen 7 ngày với mục tiêu và ô kiểm.”
4. Trắc Nghiệm và Cây Quyết Định (Quizzes and Decision Trees)
Yêu cầu ChatGPT giúp bạn đánh giá các lựa chọn. Ví dụ: “Các tín hiệu hiện tại của tôi đang giúp hay cản trở thói quen của tôi?”
5. Gợi Ý Hình Dung (Visualization Prompts)
Những gợi ý này khơi dậy động lực và giúp cải thiện mục tiêu với các vòng lặp phản hồi. Ví dụ: “Mô tả thói quen hàng ngày của bạn sau 30 ngày kiên trì với thói quen mới.”
Bạn muốn có thêm động lực? Bạn cũng có thể tạo bảng tầm nhìn trong ChatGPT và hình dung các mục tiêu của mình.
4. Xây Dựng Bài Tập Cụ Thể Cho Từng Chương
Đối với mỗi chương, tôi chọn một ý tưởng quan trọng và kết hợp nó với một bài tập. Một số chương có thể có một câu hỏi phản tư duy và một công cụ theo dõi. Những chương khác lại phù hợp hơn với một thử thách 3 ngày hoặc một bài trắc nghiệm dựa trên kịch bản.
Dưới đây là cách tôi cấu trúc một phần mẫu từ chương 3 của “Atomic Habits”:
- Ý Chính: Làm cho thói quen của bạn trở nên rõ ràng.
- Phản Tư Duy: Những tín hiệu môi trường nào hiện đang kích hoạt thói quen của bạn?
- Hành Động: Dành 10 phút để sửa đổi một không gian (bàn làm việc, tủ lạnh, tủ đầu giường) để tạo tín hiệu cho một thói quen tốt hơn.
- Theo Dõi: Ghi lại hành vi mới trong 7 ngày và ghi chú những gì đã giúp hoặc cản trở sự nhất quán của bạn. Bạn có thể sử dụng các ứng dụng theo dõi thói quen tối giản hoặc một hệ thống nhật ký thủ công đơn giản.
Hãy giữ mọi thứ thật đơn giản. Mỗi chương có thể là một trang với định dạng nhất quán: Ý Tưởng Chính, Thử Ngay, Phản Tư Duy và Theo Dõi.
5. Hoàn Thiện Sổ Tay Thực Hành (Trên Google Docs)
Sau khi có tất cả các bài tập, tôi tổng hợp mọi thứ vào một tài liệu Google Doc. Tôi sắp xếp nó thành một mẫu Google Doc có thể tái sử dụng cho hầu hết các loại sách thuộc thể loại self-help.
- Trang Bìa: Đây là tùy chọn, nhưng bạn có thể thêm tiêu đề sách và tên của mình nếu muốn chia sẻ.
- Ghi Chú Cho Bản Thân: Một đoạn giới thiệu ngắn gọn giải thích bất kỳ ghi chú cụ thể nào về các bài tập trong sách/sổ tay.
- Bài Tập Chương: Mỗi chương một phần riêng biệt, mỗi phần có các gợi ý và hành động riêng.
- Trang Đánh Giá Tiến Độ: Một phần kiểm tra định kỳ sau mỗi vài chương với các câu hỏi như “Điều gì đang hiệu quả?” hoặc “Điều gì còn chưa rõ ràng?”
- Phản Tư Duy Cuối Cùng + Kế Hoạch Hành Động
Để dễ đọc hơn, tôi sử dụng các tiêu đề, danh sách dấu đầu dòng và các hộp thông báo nổi bật. Mỗi trang đều ngắn gọn và dễ quét nhanh thông tin.
Bạn muốn trợ giúp về định dạng? Hãy hỏi ChatGPT:
Format this into a clean, well-spaced workbook layout for Google Docs.
Mẫu sổ tay thực hành tạo bằng ChatGPT trên Google Docs với cấu trúc rõ ràng và khoa học
Bạn có thể sử dụng ứng dụng ghi chú hoặc phương pháp yêu thích của mình để tạo sổ tay. Ví dụ, một số thủ thuật năng suất trong Notion biến nó thành một nơi tuyệt vời cho các sổ tay self-help của bạn.
Toàn bộ quá trình này đã biến một cuốn sách mà tôi từng đọc và quên thành một bộ công cụ mà tôi thực sự sử dụng. Hơn thế nữa, tôi đã biến nó thành của riêng mình. Mỗi bài tập đều xuất phát từ những đoạn highlight và câu hỏi của tôi, không phải từ ý tưởng của người khác về những gì tôi nên làm. Nếu bạn có những cuốn sách self-help đang nằm trên giá sách (hoặc trong Kindle), hãy thử phương pháp này. Bắt đầu với một chương. Sử dụng ChatGPT để trích xuất những điều quan trọng và sau đó xây dựng thứ gì đó có thể hành động được từ đó. Đừng ngần ngại chia sẻ trải nghiệm của bạn về việc tạo sổ tay cá nhân với AI trong phần bình luận bên dưới!
