Với mong muốn khám phá thế giới ẩn danh trực tuyến, tôi đã gác lại trình duyệt quen thuộc của mình và dành trọn một tuần để trải nghiệm độc quyền với Trình duyệt Tor (Tor Browser). Mặc dù đã biết về khả năng bảo vệ quyền riêng tư ấn tượng của nó, tôi không hề lường trước được rằng trải nghiệm này lại có thể thay đổi sâu sắc nhận thức của tôi về chính internet. Bài viết này sẽ chia sẻ chi tiết về những điều Tor đã làm được và những gì nó không thay đổi trong hành trình duyệt web của tôi.
Trình Duyệt Tor Đã Thay Đổi Cách Tôi Duyệt Web Như Thế Nào?
Trình duyệt Tor rất dễ cài đặt và sử dụng, tương tự như Chrome hay bất kỳ trình duyệt thông thường nào khác. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn nhất là Tor mang đến điều mà các trình duyệt tiêu chuẩn không có sẵn: quyền riêng tư tối thượng. Trải nghiệm một tuần với Tor đã cho tôi cái nhìn trực tiếp về việc internet sẽ cảm thấy khác biệt như thế nào khi quyền riêng tư được đặt lên hàng đầu. Với quyền riêng tư là ưu tiên số một, một số khía cạnh trong trải nghiệm duyệt web của tôi đã thay đổi rõ rệt.
1. Nâng Cao Nhận Thức Về Theo Dõi Trực Tuyến
Một trong những điều đầu tiên tôi nhận thấy khi sử dụng Tor là mức độ theo dõi khổng lồ được tích hợp sẵn trong hoạt động duyệt web hàng ngày. Khi sử dụng trình duyệt thông thường, tôi chưa bao giờ nghĩ rằng mỗi cú nhấp chuột, mỗi tìm kiếm, hay mỗi lần cuộn trang đều đang được ghi lại.
Rốt cuộc, chúng ta thường bị tấn công bởi các biểu ngữ cookie và nghĩ rằng mình đang kiểm soát những gì được theo dõi, phải không? Không hẳn vậy. Thường thì các trang web không vô hiệu hóa mọi trình theo dõi, ngay cả khi bạn nhấn nút từ chối trên biểu ngữ.
Biểu ngữ yêu cầu đồng ý cookie của Google hiển thị khi truy cập qua Trình duyệt Tor
Hầu hết việc theo dõi diễn ra ngầm, thường là âm thầm và không có sự đồng ý rõ ràng của bạn. Nhưng với Trình duyệt Tor, các trình theo dõi trực tuyến về cơ bản đã bị vô hiệu hóa. Tor chặn chúng, và thật đáng kinh ngạc khi thấy những biểu ngữ mà tôi chưa từng thấy trước đây. Ví dụ, tôi chỉ phát hiện ra rằng Google cung cấp cách để từ chối cookie và các hình thức theo dõi khác khi tôi cố gắng truy cập nó qua Tor. Tôi chưa bao giờ thấy màn hình như trong hình ảnh trên hiển thị ở quốc gia của mình trước đây!
2. Cảm Giác “Tàng Hình” Hơn Khi Trực Tuyến
Sử dụng Tor đã mang lại cho tôi cảm giác vô hình kỹ thuật số mà tôi chưa từng trải nghiệm trước đây. Không giống như các trình duyệt chính thống liên kết hoạt động của bạn với địa chỉ IP, vị trí hoặc thậm chí thói quen duyệt web của bạn, Tor ẩn danh tất cả những điều đó bằng cách chuyển hướng lưu lượng truy cập của bạn qua nhiều nút (node) trên khắp thế giới. Bằng cách đó, Tor khiến bất kỳ ai cũng khó có thể truy tìm hoạt động trực tuyến của bạn về bạn.
Do đó, sử dụng Tor là một trải nghiệm mới mẻ. Đột nhiên, vị trí thực của tôi không còn hiển thị, điều này có nghĩa là thỉnh thoảng tôi phải thay đổi ngôn ngữ trên các trang web, vì một số trang sử dụng vị trí giả của tôi và hiển thị nội dung bằng ngôn ngữ lạ. Quảng cáo cũng cảm thấy kỳ lạ, vì không có sự cá nhân hóa, đó là một điều tuyệt vời. Trải nghiệm còn tốt hơn nếu bạn biết cách dùng Tor an toàn.
Trong Tor, tôi thậm chí có thể đặt lại danh tính của mình ngay lập tức, thêm một lớp ẩn danh khác. Việc đạt được sự vô hình như vậy trên các trình duyệt chính thống mà không cần tùy chỉnh đáng kể là rất khó. Đó là lý do chính tại sao Tor là một trong những trình duyệt được lựa chọn hàng đầu để truy cập dark web.
3. Thay Đổi Thói Quen Duyệt Web Của Tôi
Một tuần sử dụng Tor đã khiến tôi trở nên cân nhắc hơn nhiều trong cách sử dụng internet. Vì tôi biết mình đang hoạt động trong một môi trường ưu tiên quyền riêng tư hơn, tôi tự nhiên bắt đầu điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp. Đầu tiên, tôi tránh đăng nhập vào các tài khoản cá nhân vì cảm thấy điều đó đi ngược lại ý tưởng duyệt web ẩn danh.
Cho dù tôi có sử dụng Tor hay không, việc đăng nhập vào các dịch vụ như Gmail và Facebook có nghĩa là hoạt động của tôi vẫn bị gắn với danh tính thực của mình. Sử dụng Tor cũng khiến tôi nhận ra có bao nhiêu thông tin chúng ta cung cấp mà không thực sự suy nghĩ về nó.
Bằng cách duyệt web trong một môi trường riêng tư được kiểm soát chặt chẽ, tôi trở nên cẩn trọng hơn khi chia sẻ thông tin cá nhân với các trang web. Nếu một trang yêu cầu tôi điền vào một biểu mẫu trước khi cấp quyền truy cập vào nội dung, tôi sẽ rời đi. Tôi cũng tránh xa các trang web yêu cầu cookie bắt buộc để tiếp tục.
4. Truy Cập Nội Dung Bị Hạn Chế Về Địa Lý
Ngoài tính ẩn danh và khả năng truy cập dark web, tôi không nghĩ đến bất kỳ lý do nào khác để sử dụng Tor. Đáng ngạc nhiên, nó cũng mở ra những phần internet mà tôi thường không thể truy cập trên mạng mở. Vì nó định tuyến kết nối của bạn thông qua nhiều nút (hoặc relay), kết quả là các trang web không nhìn thấy vị trí thực của bạn mà là vị trí của nút thoát (exit node).
Điều này có nghĩa là tôi có thể xem nội dung mà thường không thể truy cập được ở quốc gia của mình, dù là do kiểm duyệt, hạn chế cấp phép hay chặn khu vực. Thật là một điều đáng ngạc nhiên khi biết rằng internet không giống nhau đối với tất cả mọi người, và Tor đang cố gắng san bằng sân chơi một chút.
Tất nhiên, có những cách khác để bỏ qua kiểm duyệt internet – bạn không cần phải sử dụng Tor. Và, như mong đợi, tôi cũng có thể truy cập dark web một cách an toàn, đây là lý do chính mà nhiều người sử dụng Tor ngay từ đầu.
5. Trải Nghiệm Duyệt Web Chậm Chạp Đáng Kể
Nhược điểm lớn nhất mà tôi gặp phải trong thử nghiệm Tor kéo dài một tuần của mình là mọi thứ trở nên ì ạch đến mức khó chịu. Các trang web yêu thích của tôi, thường tải gần như ngay lập tức, lại mất nhiều thời gian hơn, đôi khi lên đến vài trăm mili giây, trước khi tôi có thể nhìn thấy nội dung. Đôi lúc, việc tải mất nhiều thời gian hơn dự kiến và cuối cùng thất bại do hết thời gian chờ (timeout). Nhưng điều này chỉ xảy ra một vài lần.
Giao diện YouTube tải chậm trên Trình duyệt Tor minh họa vấn đề tốc độ
Điều này không phải do kết nối internet chậm – khi tôi truy cập các trang web tương tự bằng trình duyệt thông thường của mình, Vivaldi, mọi thứ đều tải nhanh chóng. Việc định tuyến đa chặng và mã hóa của mạng Tor làm chậm lưu lượng truy cập, nhưng đây là những yếu tố không thể thiếu để đảm bảo quyền riêng tư của nó.
Việc thêm các bước nhảy từ relay này sang relay khác, cùng với việc mã hóa và giải mã bổ sung, làm tăng thêm chi phí cho một kết nối đáng lẽ chỉ là điểm-tới-điểm đơn giản.
Điều Gì Trình Duyệt Tor Không Thay Đổi?
Sử dụng Tor đã thay đổi cuộc chơi về cách tôi sử dụng internet, nhưng nó không biến đổi mọi thứ. Một số khía cạnh vẫn không thay đổi, từ những phiền toái thực tế cho đến những thói quen cá nhân không hề lung lay bất kể kết nối của tôi riêng tư đến mức nào.
1. Danh Tính Thực Của Tôi Khi Trực Tuyến
Trình duyệt Tor an toàn và ẩn danh theo thiết kế, nhưng ngay cả với tất cả các lớp mã hóa, danh tính trực tuyến của tôi vẫn không thay đổi. Mặc dù nó bảo vệ hoạt động, địa chỉ IP và, kéo theo đó, vị trí của tôi, điều đó không ngăn được một số trang web yêu cầu danh tính thực của tôi để sử dụng dịch vụ của họ.
Nếu tôi đăng nhập vào Facebook hoặc Gmail, danh tính của tôi vẫn giữ nguyên. Tôi có thể tạo một tài khoản ẩn danh cho Netflix và các dịch vụ khác mà tôi sử dụng, nhưng tôi sẽ không thể giả mạo thông tin thanh toán của mình. Vì vậy, đừng nghĩ rằng việc sử dụng Tor là một cây đũa thần khiến bạn trở nên vô hình. Cần nhiều hơn việc chỉ khởi động Tor để đạt được sự ẩn danh hoàn toàn trên mạng.
2. Nhu Cầu Về Tốc Độ và Sự Tiện Lợi
Ngay cả với tất cả những lợi thế về quyền riêng tư và khả năng vượt qua các hạn chế địa lý, tôi không thể bỏ qua việc mình khao khát tốc độ và sự tiện lợi của trình duyệt thông thường đến mức nào. Các trang tải lâu hơn, và video đôi khi bị bộ đệm đến mức tôi không thể làm được gì trong vài phút.
Tôi cũng gặp phải vấn đề với nhiều trang web, chúng hoặc bị lỗi hoặc từ chối mở. Một số trang web, chẳng hạn như YouTube, không hoạt động, đặc biệt khi bật cấp độ bảo mật An toàn nhất (Safest) của Tor (vốn tắt JavaScript và các tính năng khác theo mặc định).
Thậm chí có những lúc tôi bị chặn khỏi một số trang web khi cố gắng truy cập chúng lần đầu tiên, vì chúng đánh dấu tôi là robot, điều này trở nên rất khó chịu.
Thông báo bị chặn truy cập từ socradar.io khi sử dụng Trình duyệt Tor do bị nhận diện là robot
Cuối cùng, việc sử dụng Tor làm trình duyệt chính trong một tuần đã mở ra một tầm nhìn mới, đặc biệt là về mức độ tràn lan của việc theo dõi trong bối cảnh web hiện tại. Nhưng mặc dù Tor mang lại cảm giác ẩn danh cao hơn và kiểm soát tốt các trình theo dõi trực tuyến, nó cũng đi kèm với những đánh đổi. Tôi sẽ không sử dụng Tor làm trình duyệt chính cho bất kỳ mục đích nào, nhưng tôi sẽ giữ nó làm tùy chọn dự phòng cho các phiên duyệt web riêng tư.
