Trong nhiều năm, chúng ta thường nghe lời khuyên nên thay đổi mật khẩu sau mỗi vài tháng để giữ an toàn cho tài khoản. Tuy nhiên, liệu điều này có còn cần thiết trong bối cảnh công nghệ hiện nay? Với vai trò là một chuyên gia về bảo mật công nghệ, tôi nhận thấy rằng quan niệm truyền thống về mật khẩu đã trở nên lỗi thời và thậm chí có thể khiến tài khoản của bạn kém an toàn hơn. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích lý do tại sao, đồng thời đưa ra những chiến lược bảo mật mật khẩu hiệu quả hơn.
Quan Niệm Cũ Về Mật Khẩu Đã Lỗi Thời
Chúng ta đều đã nghe đi nghe lại lời khuyên này: hãy thay đổi mật khẩu của bạn mỗi tháng hoặc hai tháng một lần để giữ tài khoản an toàn. Lời khuyên này đã được thấm nhuần vào tâm trí chúng ta bởi các phòng ban IT, blog bảo mật và thậm chí cả các cơ quan chính phủ trong nhiều thập kỷ. Cá nhân tôi cũng từng tuân thủ điều này và cập nhật tất cả các mật khẩu quan trọng theo một lịch trình xoay vòng.
Sai Lầm Khi Thay Đổi Mật Khẩu Thường Xuyên
Vấn đề ở đây là phương pháp này về cơ bản đã lỗi thời. Khi người dùng bị buộc phải thay đổi mật khẩu thường xuyên, họ có xu hướng tạo ra các biến thể của mật khẩu cũ hoặc sử dụng những mật khẩu đơn giản hơn, dễ nhớ hơn. Tôi cũng từng mắc phải lỗi này – thêm “1” vào cuối mật khẩu, sau đó là “2” vào lần sau, khiến mật khẩu về mặt kỹ thuật là khác biệt nhưng thực tế lại không an toàn hơn chút nào.
Màn hình đăng nhập Twitter hiển thị ví dụ mật khẩu yếu, dễ đoán
NIST và Sự Thay Đổi Trong Khuyến Nghị
Các chuyên gia bảo mật hiện nay đã nhận ra rằng việc thay đổi mật khẩu bắt buộc thường xuyên có thể dẫn đến các thực hành bảo mật yếu hơn chứ không phải mạnh hơn. Thực tế, Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Hoa Kỳ (NIST) đã đảo ngược khuyến nghị của mình về việc thay đổi mật khẩu định kỳ, nhưng bằng cách nào đó, thông tin này vẫn chưa đến được với tất cả mọi người. Điều này cho thấy sự thay đổi trong tư duy bảo mật của các tổ chức hàng đầu thế giới.
Giải Pháp Ban Đầu: Trình Quản Lý Mật Khẩu
Nếu bạn chưa sử dụng trình quản lý mật khẩu, đây là lúc cần tìm hiểu. Trình quản lý mật khẩu có nhiều công dụng thực tế và lưu trữ tất cả thông tin đăng nhập của bạn một cách an toàn, giúp bạn không cần phải dựa vào trí nhớ hay các mẫu mật khẩu mà tin tặc có thể khai thác. Cá nhân tôi từng dựa vào Google Password Manager, nhưng những lo ngại về quyền riêng tư đã khiến tôi tìm kiếm một giải pháp thay thế như Proton Pass, một trình quản lý mật khẩu mã nguồn mở và minh bạch mà tôi rất tin dùng.
Lý Do Không Nên Thay Đổi Mật Khẩu Mạnh Thường Xuyên
Vấn đề với việc thay đổi mật khẩu mạnh thường xuyên là nó đang giải quyết sai vấn đề. Nếu mật khẩu của bạn thực sự mạnh và độc đáo – một chuỗi ký tự dài, ngẫu nhiên mà bạn chưa từng sử dụng ở bất kỳ đâu khác – việc thay đổi nó không thực sự cải thiện đáng kể mức độ bảo mật của bạn, nếu không muốn nói là không có tác dụng.
Mật Khẩu Mạnh Không Cần Thay Đổi Định Kỳ
Khi chúng ta liên tục thay đổi mật khẩu, chúng ta đang đưa yếu tố lỗi của con người vào phương trình bảo mật. Trong quá khứ, tôi đã bị khóa tài khoản nhiều lần sau khi thay đổi sang một mật khẩu mới và ngay lập tức quên nó. Sự bực bội này khiến nhiều người chọn sự tiện lợi hơn là bảo mật. Một mật khẩu mạnh, ngẫu nhiên, và chưa từng được sử dụng lại không cần phải thay đổi định kỳ một khi nó đã an toàn.
Rủi Ro Do Lỗi Con Người
Khi các tổ chức yêu cầu thay đổi mật khẩu thường xuyên, nhân viên có xu hướng chọn mật khẩu theo các mẫu dễ đoán. Những mẫu này đã quá quen thuộc với tin tặc, khiến chúng có khả năng kém an toàn hơn so với việc sử dụng một mật khẩu mạnh trong thời gian dài hơn. Việc người dùng cố gắng nhớ nhiều mật khẩu mới và phức tạp thường dẫn đến việc viết chúng ra giấy, lưu vào các file không an toàn, hoặc tạo ra những biến thể dễ đoán.
Trình quản lý mật khẩu có các công cụ tạo mật khẩu tích hợp cho phép bạn tạo ra các mật khẩu độc đáo và mạnh mẽ. Nếu bạn không sử dụng trình quản lý mật khẩu, hãy cân nhắc sử dụng các công cụ tạo mật khẩu trực tuyến để tạo các chuỗi mật khẩu mạnh thay thế.
Giao diện trình tạo mật khẩu mạnh của ứng dụng 1Password
Khi Nào Thực Sự Cần Thay Đổi Mật Khẩu?
Thay vì thay đổi mật khẩu theo một lịch trình tùy tiện, giờ đây tôi tập trung vào các yếu tố kích hoạt cụ thể để cập nhật mật khẩu. Phương pháp này không chỉ thực tế hơn mà còn hiệu quả hơn trong việc giữ an toàn cho tài khoản của mình.
Sau Sự Cố Lộ Dữ Liệu
Đây có lẽ là thời điểm rõ ràng nhất để thay đổi mật khẩu của bạn. Nếu một dịch vụ bạn sử dụng thông báo rằng họ đã bị tấn công, đừng chần chừ – hãy thay đổi mật khẩu đó ngay lập tức. Bạn có thể sử dụng tính năng giám sát mật khẩu trong trình quản lý mật khẩu của mình để tìm bất kỳ thông tin đăng nhập nào bị lộ.
Khi Đã Chia Sẻ Mật Khẩu
Khi bạn đã chia sẻ mật khẩu của mình với người khác, dù chỉ là tạm thời, đã đến lúc thay đổi nó. Cho dù đó là với một thành viên trong gia đình để truy cập Netflix hay một đồng nghiệp cho một tài khoản dùng chung, một khi quyền truy cập đó không còn cần thiết, hãy cập nhật mật khẩu của bạn.
Sử Dụng Wi-Fi Công Cộng Không An Toàn
Nếu bạn đã sử dụng Wi-Fi công cộng không bảo mật mà không có VPN (tức là không yêu cầu mật khẩu để truy cập internet), bạn nên thay đổi mật khẩu cho bất kỳ tài khoản nào bạn đã truy cập trong phiên đó. Mạng công cộng có thể là nơi săn mồi của tin tặc, vì vậy tôi có thói quen cập nhật các mật khẩu nhạy cảm sau khi đi du lịch và sử dụng Wi-Fi tại khách sạn hoặc quán cà phê.
Nghi Ngờ Thiết Bị Nhiễm Mã Độc
Nghi ngờ thiết bị của bạn bị nhiễm mã độc? Đó là một lý do để làm mới mật khẩu. Tuy nhiên, trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào, hãy chạy quét mã độc kỹ lưỡng và làm sạch hệ thống của bạn; nếu không, mật khẩu mới của bạn có thể bị xâm phạm ngay lập tức.
Vẫn Dùng Một Mật Khẩu Cho Nhiều Tài Khoản
Nếu bạn vẫn đang sử dụng cùng một mật khẩu cho nhiều trang web (làm ơn hãy dừng lại!), hãy thay đổi chúng thành mật khẩu độc đáo càng sớm càng tốt. Một trình quản lý mật khẩu tốt với các tính năng cần thiết sẽ giúp quá trình này dễ dàng hơn nhiều, cho phép bạn tạo và lưu trữ các mật khẩu phức tạp, độc đáo cho mọi dịch vụ.
Các Biện Pháp Tối Ưu Bảo Mật Thay Vì Thay Đổi Mật Khẩu Định Kỳ
Thay vì ám ảnh về việc thay đổi mật khẩu mỗi vài tháng, có những chiến lược hiệu quả hơn để giữ an toàn cho tài khoản của bạn. Những phương pháp này mang lại sự an tâm mà không cần phải liên tục nhớ các thông tin đăng nhập mới.
Tận Dụng Trình Quản Lý Mật Khẩu
Nghiêm túc mà nói, việc sử dụng trình quản lý mật khẩu đã thay đổi mọi thứ đối với tôi. Bạn có thể nghĩ mình có thể tự theo dõi mọi thứ, nhưng điều đó không hề dễ dàng. Trình quản lý mật khẩu tạo ra các mật khẩu phức tạp, độc đáo cho mỗi trang web và tôi chỉ cần nhớ một mật khẩu chính duy nhất. Hầu hết các trình quản lý mật khẩu đều sử dụng mã hóa AES-256, và điều đó thực sự mang lại sự tự do. Tuy nhiên, bạn nên tìm kiếm một trình quản lý chưa từng bị lộ dữ liệu, bởi một số ứng dụng phổ biến đã bị tấn công nhiều lần.
Màn hình điện thoại thông minh hiển thị các biểu tượng ứng dụng quản lý mật khẩu phổ biến
Kích Hoạt Xác Thực Hai Yếu Tố (2FA)
Bật xác thực hai yếu tố (2FA) bất cứ khi nào có thể. Lớp bảo mật bổ sung này có nghĩa là ngay cả khi ai đó bằng cách nào đó lấy được mật khẩu của bạn, họ vẫn không thể truy cập tài khoản của bạn nếu không có yếu tố thứ hai (thường là điện thoại của bạn hoặc các ứng dụng xác thực 2FA). Tôi đã thiết lập 2FA cho tất cả các tài khoản tài chính, email và mạng xã hội của mình, và nó có thể phát hiện tất cả các nỗ lực đăng nhập đáng ngờ.
Sử Dụng Xác Thực Sinh Trắc Học
Sử dụng xác thực sinh trắc học khi có sẵn, bởi vì dấu vân tay khó bị đánh cắp hơn nhiều so với mật khẩu. Mặc dù không hoàn hảo, sinh trắc học bổ sung một lớp bảo mật tiện lợi mà bạn không cần phải nhớ bất cứ điều gì. Đây là một tính năng bắt buộc phải có cho cả ứng dụng ngân hàng và trình quản lý mật khẩu.
Người dùng mở khóa điện thoại Samsung Galaxy bằng tính năng xác thực vân tay
Luôn Cập Nhật Thiết Bị và Phần Mềm
Một điều nữa cần thực hiện là giữ cho thiết bị và phần mềm của bạn luôn được cập nhật, vì nhiều vụ vi phạm xảy ra thông qua các lỗ hổng đã biết và đã được vá. Đừng trì hoãn cập nhật trong nhiều tuần, vì bản vá bảo mật bạn đang trì hoãn có thể ngăn chặn một vấn đề bảo mật mà một thay đổi mật khẩu đơn giản không thể giải quyết.
Nâng Cao Cảnh Giác Với Lừa Đảo (Phishing)
Hãy cảnh giác với các nỗ lực lừa đảo. Không có hệ thống mật khẩu nào có thể bảo vệ bạn nếu bạn tự nguyện cung cấp thông tin đăng nhập của mình cho kẻ tấn công. Tôi đã nhận được những email giả mạo rất thuyết phục từ những kẻ tấn công giả vờ là “ngân hàng” và “công ty giao hàng” mà gần như có thể lừa được bất kỳ ai. Giờ đây, tôi không bao giờ nhấp vào liên kết trong email cho các tài khoản nhạy cảm – tôi tự điều hướng đến trang web thay vào đó.
Khám Phá Passkey – Tương Lai Của Xác Thực
Bắt đầu sử dụng Passkey khi có sẵn. Phương pháp xác thực này đang dần thay thế hoàn toàn mật khẩu truyền thống. Bạn có thể sử dụng chúng với một số dịch vụ lớn. Có những khác biệt về bảo mật giữa mật khẩu và passkey, nhưng passkey an toàn và tiện lợi hơn mật khẩu. Công nghệ này vẫn đang được triển khai, nhưng nó có thể là tương lai của xác thực trực tuyến.
Hãy nhớ rằng, mục tiêu không phải là thay đổi mật khẩu thường xuyên, mà là tạo ra một hệ thống bảo mật có khả năng chống chịu tốt trước các mối đe dọa thực tế, đồng thời vẫn đủ thực tế để bạn có thể kiên trì sử dụng. Đó mới là chiến lược mật khẩu hiệu quả thực sự. Đừng quên theo dõi thuthuatdidong.net để cập nhật những thông tin và mẹo bảo mật công nghệ mới nhất nhé!
