Khi sở hữu một chiếc màn hình mới, nhiều người dùng có xu hướng sử dụng ngay với các cài đặt mặc định. Tuy nhiên, để thực sự tận hưởng trọn vẹn tiềm năng của thiết bị và có trải nghiệm hình ảnh tốt nhất cho cả công việc lẫn giải trí, đặc biệt là chơi game, việc tinh chỉnh lại các thông số là điều không thể bỏ qua. Màn hình của bạn có thể quá sáng, nhiệt độ màu không phù hợp hoặc bị áp đặt quá nhiều hiệu ứng xử lý hậu kỳ không mong muốn. Là một người dùng tỉ mỉ và luôn muốn màn hình phải “đúng ý” mình, tôi sẽ hướng dẫn bạn qua 7 cài đặt quan trọng cần thay đổi trên màn hình mới để tối ưu hóa nó một cách hoàn hảo nhất.
7. Tinh Chỉnh Cài Đặt Hình Ảnh Cơ Bản
Trước khi đi sâu vào các tính năng phức tạp, bước đầu tiên và quan trọng nhất là điều chỉnh các cài đặt hình ảnh cơ bản như độ sáng, độ tương phản, gamma và độ sắc nét. Những thông số này thường không phù hợp với sở thích cá nhân ngay khi mở hộp. Đối với tôi, làm việc trong môi trường văn phòng với ánh sáng vừa phải, tôi thường để độ sáng ở mức 60-70%. Về gamma và độ tương phản, tôi thích cân bằng chúng để giữ cho các vùng tối có chiều sâu nhưng không bị mất chi tiết hoàn toàn.
- Độ Sáng (Brightness): Điều khiển công suất của đèn nền. Tăng hoặc giảm thông số này sẽ làm màn hình sáng hơn hoặc tối hơn. Hãy điều chỉnh để phù hợp với môi trường làm việc hoặc chơi game của bạn, tránh gây mỏi mắt.
- Độ Tương Phản (Contrast) và Mức Độ Đen (Black Levels): Điều chỉnh sự khác biệt giữa các vùng sáng và tối. Việc tinh chỉnh hợp lý sẽ giúp các chi tiết trong game hoặc văn bản dễ nhìn hơn. Tuy nhiên, nếu lạm dụng, bạn có thể làm mất đi các chi tiết quan trọng ở cả vùng sáng và tối.
- Gamma: Điều chỉnh độ sáng của hình ảnh nhưng không thay đổi đèn nền của màn hình. Giảm giá trị gamma sẽ làm hình ảnh trông sáng hơn, nhưng rất dễ làm mất chi tiết trong những cảnh sáng của game và phim. Ngược lại, tăng gamma sẽ làm hình ảnh tối đi, tăng chiều sâu cho vùng tối.
- Độ Sắc Nét (Sharpness): Ảnh hưởng trực tiếp đến các cạnh của vật thể và văn bản trên màn hình. Một chút sắc nét bổ sung có thể giúp làm rõ chi tiết, nhưng nếu đẩy quá cao, hình ảnh sẽ bị nhiễu hạt và xuất hiện các lỗi (artifact) không mong muốn.
Cá nhân tôi thường giữ độ sắc nét khoảng 30-40 để các chi tiết được làm rõ mà không gây ra hiện tượng nhiễu. Ngoài ra, tôi cũng thường đặt cài đặt khử răng cưa (anti-aliasing) trong các trò chơi ở mức rất thấp, vì tôi không thích sự mờ nhòe mà nó gây ra.
6. Tắt Chế Độ Ánh Sáng Xanh (Blue Light Mode)
Mặc dù chế độ ánh sáng xanh (Night light trên Windows hoặc Night Shift trên MacOS) có thể hữu ích cho năng suất làm việc hoặc bảo vệ mắt vào ban đêm, tôi thường tắt nó đi. Tôi đã từng sử dụng nó khi viết, nhưng sau đó chuyển sang chế độ tối (dark mode) vì tôi không thích màu cam ám lên toàn bộ màn hình, cảm giác như đang đeo kính râm vậy.
Cách tắt tính năng Night Light trên Windows 10 để loại bỏ ánh sáng xanh
- Trên Windows: Mở Settings > System > Display. Trong mục “Color”, đảm bảo rằng tính năng Night light đã được đặt thành Off.
- Trên MacOS: Mở Apple menu > System Settings > Displays > Night Shift. Bạn có thể tắt hoàn toàn, điều chỉnh cường độ hoặc đặt lịch trình bật/tắt.
Ngoài ra, bạn cũng có thể cần phải tắt chế độ ánh sáng xanh trực tiếp trong menu OSD (On-Screen Display) của màn hình, tùy thuộc vào từng mẫu màn hình cụ thể. Khi chơi game trên cùng một máy, chế độ ánh sáng xanh làm giảm chất lượng hình ảnh đáng kể. Thay vì liên tục chuyển đổi cấu hình hoặc tắt chế độ này trong cài đặt, tôi đã tắt nó hoàn toàn và chỉ dùng chế độ tối, tiện lợi hơn rất nhiều.
5. Điều Chỉnh Nhiệt Độ Màu (Color Temperature)
Tôi thường “ám ảnh” với việc tinh chỉnh nhiệt độ màu rất lâu sau khi mở hộp màn hình mới. Vì chơi nhiều game PC, mục tiêu của tôi là tìm được nhiệt độ màu phù hợp với càng nhiều trò chơi càng tốt. Tôi thích nhiệt độ màu mát hơn, khoảng 5000K trở lên, vì tôi thường chơi các game thế giới mở và RPG. Nhiệt độ này thêm một sắc xanh đẹp mắt vào bầu trời, khiến mọi thứ trông tự nhiên hơn. Ví dụ, tôi không thích tông màu vàng đỏ của tựa game Horizon Forbidden West. Với sự hỗ trợ của một bản mod và nhiệt độ màu mát hơn, ánh sáng ban đêm trông đẹp hơn rất nhiều dưới bầu trời xanh, không còn vẻ xám xịt nữa.
4. Thiết Lập Tần Số Quét Màn Hình (Refresh Rate)
Một chiếc màn hình mới ấn tượng với tần số quét trên 60Hz thường sẽ mặc định ở 60Hz cho đến khi bạn tự tay thay đổi nó. Cài đặt tần số quét của màn hình phụ thuộc vào phần cứng máy tính của bạn. Chẳng hạn, nếu bạn có một CPU mạnh như Intel Core i9 14900K và card đồ họa NVIDIA RTX 4070 Super, việc chạy game ở mức trên 60 FPS là hoàn toàn khả thi, vì vậy hãy điều chỉnh tần số quét màn hình lên mức cao hơn để tận dụng tối đa hiệu năng.
Hướng dẫn thay đổi tần số quét màn hình trên Windows 10
- Trên Windows: Mở Settings > System > Display > Advanced display settings. Trong menu thả xuống dưới mục Refresh rate, hãy thay đổi giá trị phù hợp với nhu cầu của bạn (ví dụ: 120Hz, 144Hz, 240Hz). Ngoài ra, nếu bạn là game thủ, việc bật tính năng tần số quét biến thiên (VRR – Variable Refresh Rate) sẽ giúp giảm hiện tượng xé hình, tương tự như công nghệ G-Sync của Nvidia và FreeSync của AMD.
- Trên MacOS: Mở Apple menu > System Settings > Displays > Refresh rate. Bạn sẽ thấy tùy chọn “ProMotion”, cho phép màn hình của bạn đạt tần số quét lên đến 120Hz.
Bạn cũng có thể thay đổi cài đặt hiển thị trên Linux, nhưng trải nghiệm sẽ khác nhau tùy thuộc vào bản phân phối Linux bạn đang sử dụng.
3. Thay Đổi Cài Đặt Tiết Kiệm Năng Lượng
Tôi ủng hộ việc tiết kiệm năng lượng, nhưng tôi không thích một màn hình tự động điều chỉnh độ sáng. Độ sáng màn hình của tôi được đặt ở một giá trị phù hợp ngay cả khi kéo rèm và để ánh sáng tự nhiên tràn vào, vì vậy tôi không cần màn hình tự động điều chỉnh quá mức.
Tôi cũng không quan tâm đến các chế độ tiết kiệm năng lượng có xu hướng giảm ánh sáng xanh, ví dụ như chức năng Smart Energy Saving của LG. Tuy nhiên, điều tôi thực sự bật là hẹn giờ ngủ (sleep timer). Tôi là một người hay quên, và đôi khi tôi quên tắt màn hình khi đã xong việc vào buổi tối. Việc có một bộ hẹn giờ tự động tắt màn hình sau vài phút không hoạt động đã giúp kéo dài đáng kể tuổi thọ của các màn hình của tôi. Đây cũng là cách riêng của tôi để tiết kiệm năng lượng, thay vì phụ thuộc vào các tính năng tự động điều chỉnh độ sáng.
2. Điều Chỉnh Độ Phân Giải (Resolution) và Sắp Xếp Màn Hình
Tùy thuộc vào mục đích sử dụng, bạn có thể muốn kiểm tra lại độ phân giải của màn hình. Hầu hết các màn hình đều mặc định ở độ phân giải cao nhất mà chúng có thể xuất ra, nhưng đó không phải lúc nào cũng là lựa chọn tốt nhất và có thể gây ra các vấn đề về hiển thị. Nếu bạn là một nhà văn, việc đặt độ phân giải lên 4K không mang lại lợi ích đáng kể nào. Tuy nhiên, đối với chơi game, nó chắc chắn có giá trị, miễn là bạn có phần cứng đủ mạnh để xử lý lượng điểm ảnh bổ sung đó.
Thay đổi độ phân giải hiển thị trên Windows 10
- Trên Windows: Mở Settings > System > Display. Cài đặt này nằm dưới mục Display resolution. Với tư cách là một người dùng nhiều màn hình, tôi cũng thường xuyên sắp xếp lại vị trí các màn hình của mình một cách hợp lý, bạn có thể tìm thấy tùy chọn này ở đầu trang Display.
- Trên MacOS: Mở Apple menu > System Settings > Displays > Arrange. Bạn có thể kéo thả các màn hình được kết nối đến bất kỳ vị trí nào mong muốn. Sau khi hoàn tất, nhấp vào Done.
Hãy đảm bảo cài đặt độ phân giải phù hợp với phần cứng của bạn và cũng thích hợp với cấu hình màn hình hiện có.
1. Kích Hoạt Chế Độ Game Mode (Chế Độ Chơi Game)
Vì tôi chơi rất nhiều thể loại game, từ đối kháng đến phiêu lưu, việc bật Chế độ Game Mode để giảm độ trễ đầu vào (input lag) là cực kỳ quan trọng. Nếu bạn là một fan hâm mộ của các tựa game bắn súng góc nhìn thứ nhất, độ trễ đầu vào thấp hơn có nghĩa là các hành động của bạn sẽ được thực hiện nhanh hơn. Chiếc Smart TV Vizio của tôi thậm chí còn tự động phát hiện khi một máy console được bật và ngay lập tức chuyển sang Chế độ Game Mode.
Chế độ này cũng giúp ích rất nhiều với hiện tượng mờ chuyển động (motion blur). Đây là một hiệu ứng cực kỳ khó chịu trong game, và màn hình đôi khi còn làm trầm trọng thêm bằng các xử lý hậu kỳ. Game Mode sẽ loại bỏ điều đó, nhưng bạn cũng nên cân nhắc tắt (hoặc giảm) hiệu ứng mờ chuyển động trong cài đặt game.
Sau khi đã thay đổi tất cả các cài đặt này trên màn hình mới, tôi biết rằng nó đã sẵn sàng cho mọi tác vụ mà tôi muốn thực hiện. Mặc dù vẫn có thể cần điều chỉnh thêm một chút trong một hoặc hai tuần đầu, nhưng những cài đặt cụ thể này là những gì tôi luôn áp dụng từ màn hình này sang màn hình khác.
