Bạn đang cảm thấy tốc độ internet chậm chạp dù đã thử mọi cách? Đừng vội nản lòng, có một giải pháp mà bạn có thể chưa nghĩ tới: thay đổi cài đặt DNS. Việc điều chỉnh cấu hình DNS trên bộ định tuyến Wi-Fi (router) hoặc trực tiếp trên máy tính của bạn có thể ảnh hưởng đáng kể đến tốc độ truy cập mạng. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là, bạn nên thay đổi chúng ở đâu để đạt hiệu quả tốt nhất? Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa cài đặt DNS trên router và từng thiết bị là chìa khóa để tối ưu hóa trải nghiệm internet của bạn, biến kết nối chậm chạp trở nên mượt mà và nhanh chóng hơn bao giờ hết. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích từng phương pháp và giúp bạn tìm ra lựa chọn phù hợp nhất.
Tại Sao Vị Trí Cài Đặt DNS Lại Quan Trọng Đến Tốc Độ Mạng Của Bạn?
Mỗi khi bạn nhấp vào một liên kết hoặc gõ địa chỉ một trang web, thiết bị của bạn sẽ gửi yêu cầu đến một máy chủ DNS (Domain Name System) để dịch tên miền thành địa chỉ IP tương ứng. Quá trình tra cứu này diễn ra chỉ trong vài mili giây. Tuy nhiên, nếu máy chủ DNS của bạn chậm chạp, ngay cả một đường truyền internet tốc độ cao cũng có thể khiến bạn cảm thấy mạng bị ì ạch. Cá nhân tôi nhận thấy, việc chuyển đổi từ DNS mặc định của nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) sang một dịch vụ DNS đáng tin cậy hơn đã giúp các tra cứu địa chỉ nhanh hơn rõ rệt.
Kiểm tra tốc độ DNS bằng Cloudflare DNS
Tác động này là có thật: một DNS chậm có thể cộng thêm hàng trăm mili giây vào mỗi lần tải trang web, và điều này sẽ tích lũy nhanh chóng nếu bạn thường xuyên mở nhiều tab hoặc truyền phát nội dung.
Bạn có thể cài đặt DNS ở hai vị trí chính:
- Router (Bộ định tuyến): Tất cả các thiết bị kết nối vào mạng của bạn sẽ sử dụng cài đặt DNS mà bạn chọn, trừ khi bạn ghi đè cài đặt này trên từng thiết bị cụ thể.
- Trên từng thiết bị (Per-device): Chỉ riêng máy tính, điện thoại hoặc máy tính bảng đó sử dụng DNS mà bạn đã cấu hình; mọi thiết bị khác vẫn tuân theo cài đặt DNS mặc định của router.
Router của bạn đóng vai trò là “người điều phối giao thông” cho mạng gia đình. Nếu bạn cài đặt DNS trên router, mọi thiết bị đều nhận được cùng một cài đặt. Nhưng nếu bạn cài đặt DNS trực tiếp trên máy tính, nó sẽ bỏ qua DNS của router và giao tiếp trực tiếp với máy chủ DNS bạn đã chọn. Sự khác biệt này có thể quan trọng hơn bạn nghĩ, đặc biệt nếu bạn có nhiều loại thiết bị hoặc sử dụng mạng cho các hoạt động yêu cầu băng thông cao như streaming hoặc duyệt web nặng. Một máy chủ DNS chậm có thể trì hoãn việc truy cập các trang web và dịch vụ.
DNS trên Router hay Máy Tính: Kết Quả Thử Nghiệm Thực Tế Về Tốc Độ Internet
Để kiểm tra cài đặt nào mang lại độ phân giải DNS nhanh hơn, tôi đã sử dụng lệnh Resolve-DnsName của Microsoft và tạo một script PowerShell để tự động hóa thời gian tra cứu cho các trang web tôi truy cập thường xuyên nhất, chẳng hạn như YouTube, Netflix, Twitch, Gmail và một số trang khác. Tôi đã thử nghiệm cả tra cứu ban đầu (chưa được lưu vào bộ nhớ đệm) và tra cứu lặp lại (đã được lưu vào bộ nhớ đệm) để có cái nhìn rõ ràng về hiệu suất của cả hai thiết lập. Trong các thử nghiệm này, tôi đã sử dụng Google Public DNS (8.8.4.4), vì đây là một trong những nhà cung cấp DNS lớn và có kết nối tốt nhất.
Tốc Độ Kết Nối Ban Đầu (Uncached Lookups)
Thử nghiệm tốc độ tra cứu DNS ban đầu trên cả router và PC
Khi tôi truy cập một trang web lần đầu tiên với bộ nhớ đệm DNS trống, việc cấu hình máy chủ DNS trực tiếp trên máy tính của tôi luôn cho thời gian tra cứu nhanh hơn. Dữ liệu thử nghiệm đã chứng minh điều này. Ví dụ, khi tôi truy vấn YouTube hoặc Netflix bằng Google DNS được đặt trên router, thời gian tra cứu thường dao động từ 64 đến 68 mili giây. Tuy nhiên, khi tôi cấu hình Google DNS trực tiếp trên PC của mình, các tra cứu tương tự đã giảm xuống còn khoảng 58 đến 62 mili giây.
Tôi đã phải liên tục xóa bộ nhớ đệm DNS trên PC Windows và khởi động lại dnsmasq trên router của mình (một trình chuyển tiếp DNS nhẹ được nhiều router sử dụng) để kiểm tra tốc độ kết nối ban đầu nhiều lần. Sau một vài thử nghiệm, kết nối trực tiếp từ PC đến máy chủ DNS dường như luôn nhanh hơn một cách nhất quán, mặc dù chỉ nhanh hơn vài mili giây.
Nhìn chung, kết nối trực tiếp từ PC đến DNS đã cải thiện tốc độ tra cứu, nhưng vài mili giây đó không tạo ra sự khác biệt đáng kể nào. Tôi không thể nhận ra sự khác biệt khi truy cập các trang web trên trình duyệt của mình, đặc biệt là vì các yếu tố khác như thời gian phản hồi của máy chủ và tài nguyên tải mất nhiều thời gian khác nhau. Tuy nhiên, nếu bạn chỉ muốn có DNS nhanh nhất có thể, việc cài đặt DNS trực tiếp trên PC của bạn sẽ mang lại kết quả tốt hơn một chút.
Hiệu Suất Khi Có Bộ Nhớ Đệm (Cached Performance)
Nhưng điều gì sẽ xảy ra sau lần truy cập đầu tiên, khi bộ nhớ đệm DNS bắt đầu phát huy tác dụng? Đây là lúc bộ nhớ đệm DNS của router thực sự có thể tỏa sáng, mặc dù không phải theo cách bạn mong đợi. Khi địa chỉ của một trang web đã được lưu vào bộ nhớ đệm – dù là bởi router hay bởi Windows – các tra cứu lặp lại sẽ nhanh hơn đáng kể.
Kiểm tra tốc độ tra cứu DNS khi có bộ nhớ đệm
Khi router xử lý DNS và bộ nhớ đệm được bật, các tra cứu Google DNS đã giảm xuống chỉ còn 10–14 mili giây. Khi bộ nhớ đệm DNS của Windows hoạt động, các tra cứu thậm chí còn giảm thấp hơn, đôi khi chỉ còn 6–8 mili giây. Trên thực tế, cả hai thiết lập đều cực kỳ nhanh đối với các lượt truy cập lặp lại. Mặc dù cài đặt DNS trực tiếp trên PC vẫn nhỉnh hơn DNS của router, khả năng của router trong việc lưu trữ bộ nhớ đệm DNS từ tất cả các thiết bị trong mạng vượt trội hơn so với vài mili giây mà bạn có được khi cài đặt DNS trên một thiết bị. Bằng cách tập trung tất cả bộ nhớ đệm DNS của bạn trên router, tất cả các thiết bị khác đều có thể tận hưởng các địa chỉ đã được phân giải mà không nhất thiết phải truy cập trang web thêm vài lần nữa.
Nhìn chung, mạng của bạn có thể sẽ tiết kiệm nhiều thời gian hơn khi cài đặt DNS trên router, đặc biệt khi nói đến việc lưu trữ các địa chỉ.
Trải Nghiệm Thực Tế Khi Streaming và Chơi Game Online
Đối với các trò chơi trực tuyến, tốc độ DNS chủ yếu ảnh hưởng đến tốc độ bạn kết nối với máy chủ hoặc trận đấu. Một khi bạn đã vào game, DNS gần như không đóng vai trò gì trong ping hay độ trễ của bạn, vì nó chỉ giúp phát hiện máy chủ ban đầu hoặc tìm trận đấu. Tuy nhiên, nếu bạn chơi nhiều trò chơi khác nhau hoặc thường xuyên thay đổi máy chủ, một DNS nhanh có thể giúp bạn tiết kiệm vài giây trong thời gian tìm trận và đăng nhập.
Tôi đã thử nghiệm điều này với các trò chơi như League of Legends và Dragon Nest. Việc thay đổi DNS trên PC của tôi có thể đã cải thiện thời gian đăng nhập và tìm trận, nhưng một khi trò chơi bắt đầu, không có sự khác biệt nào về ping hay độ mượt mà của gameplay. Nếu bạn đang tìm cách giảm ping, hãy tập trung vào nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) và chất lượng kết nối của bạn, chứ không phải DNS.
Tác Động Của Mỗi Phương Pháp Cài Đặt DNS Lên Toàn Bộ Thiết Bị Của Bạn
Khi bạn thay đổi cài đặt DNS, vị trí bạn thực hiện thay đổi đó có thể định hình hiệu suất của mọi thiết bị trên mạng của bạn.
Cài Đặt DNS Tập Trung Tại Router: Tiện Lợi và Hiệu Quả Cho Cả Nhà
Cài đặt DNS trên router có nghĩa là mọi thiết bị trong nhà tôi, bao gồm điện thoại, máy tính bảng, TV thông minh và máy chơi game, đều sử dụng cùng một DNS nhanh. Tôi không cần phải thao tác trên từng thiết bị, và khách cũng tự động nhận được trải nghiệm cải thiện tương tự.
Cách tiếp cận này cũng giúp ngăn chặn các thiết bị quay trở lại sử dụng máy chủ DNS chậm của ISP. Hơn nữa, bộ nhớ đệm của router đã giúp tăng tốc độ truy cập lặp lại cho mọi người trong mạng. Nếu một thành viên gia đình tải một trang web trên thiết bị của họ, trang đó cũng sẽ mở nhanh hơn cho tôi nhờ vào bộ nhớ đệm. Tuy nhiên, cũng có những đánh đổi:
- Không tùy chỉnh theo từng thiết bị: Máy tính chơi game của tôi không thể sử dụng một DNS chuyên biệt cho game trong khi phần còn lại của nhà sử dụng nhà cung cấp tập trung vào quyền riêng tư.
- Phụ thuộc vào router: Nếu router khởi động lại, dữ liệu DNS đã lưu trong bộ nhớ đệm sẽ bị xóa, gây ra một sự chậm lại ngắn cho đến khi bộ nhớ đệm được xây dựng lại.
Dù vậy, đây vẫn là một lựa chọn tuyệt vời.
Cài Đặt DNS Riêng Lẻ Trên Thiết Bị: Quyền Kiểm Soát Tối Đa, Công Sức Lớn Hơn
Cài đặt DNS trên từng thiết bị riêng lẻ cho phép tôi tối ưu hóa cho từng trường hợp sử dụng. Máy tính xách tay làm việc của tôi sử dụng DNS chặn phần mềm độc hại của Cloudflare (1.1.1.1), TV phòng khách của tôi được cấu hình với Google DNS hoặc Smart DNS để truyền phát, và điện thoại của tôi chuyển đổi DNS tùy thuộc vào việc tôi đang dùng Wi-Fi hay dữ liệu di động.
Thiết lập này mang lại cho tôi tốc độ tra cứu DNS nhanh nhất có thể trên các thiết bị chính và cho phép tôi thử nghiệm các tính năng bảo mật và quyền riêng tư. Tuy nhiên, việc thiết lập cũng tốn nhiều công sức hơn. Với hàng chục thiết bị, việc quản lý cài đặt riêng lẻ trở nên tẻ nhạt. Các thành viên trong gia đình đôi khi quên cập nhật DNS của họ sau khi thay đổi mạng, dẫn đến tốc độ không nhất quán và đôi khi gây khó chịu.
Cuối cùng, lựa chọn giữa cài đặt DNS trên toàn router và trên từng thiết bị không chỉ là về tốc độ—mà còn là về mức độ kiểm soát bạn muốn và mức độ công sức bạn sẵn sàng bỏ ra để duy trì mạng của mình hoạt động theo cách bạn thích.
Lựa Chọn Cấu Hình DNS Nào Phù Hợp Nhất Với Bạn?
Người dùng điện thoại truy cập router Wi-Fi
Vậy, cài đặt DNS nào là phù hợp với bạn? Về tốc độ, bạn sẽ có được các tra cứu DNS nhanh hơn bằng cách cài đặt DNS trực tiếp trên PC của mình. Điều này là do PC của bạn bỏ qua việc đi đến router để tra cứu DNS, cho phép nó phân giải địa chỉ cục bộ. Tuy nhiên, lợi thế về tốc độ này là rất nhỏ đến mức bạn có thể sẽ không cảm nhận được sự khác biệt. Thành thật mà nói, sau tất cả các thử nghiệm của tôi, việc sử dụng kết hợp cả DNS ở cấp độ router và PC là cách tốt nhất để tối đa hóa những gì mạng của bạn có thể làm được.
Cài đặt DNS trên router mang lại cho mọi thiết bị trong nhà bạn một nền tảng nhanh chóng, đáng tin cậy. Điều đó có nghĩa là bạn chỉ cần cấu hình một lần, và đột nhiên điện thoại, máy tính xách tay, máy tính bảng và TV thông minh của bạn đều được hưởng lợi từ hiệu suất DNS và quyền riêng tư tốt hơn. Bộ nhớ đệm DNS của router cũng tăng tốc độ truy cập lặp lại cho mọi người, vì vậy cả gia đình sẽ có trải nghiệm mượt mà hơn khi truy cập lại các trang web yêu thích hoặc dịch vụ truyền phát.
Nhưng đó chỉ là một nửa câu chuyện. Bằng cách cài đặt DNS trực tiếp trên các thiết bị cụ thể, bạn mở khóa một cấp độ linh hoạt hoàn toàn mới. Ví dụ, tôi sử dụng Smart DNS để vượt qua các hạn chế về địa lý khi truy cập nội dung trên TV truyền phát của mình. Tôi không thể cài đặt DNS đặc biệt này trên router vì nó khá chậm trong việc phân giải địa chỉ và sẽ ảnh hưởng đến tất cả các thiết bị của tôi. Nhưng nếu tôi chỉ cài đặt nó trên TV thông minh hoặc PC của mình, chỉ thiết bị đó bị ảnh hưởng bởi DNS chậm hơn.
Mặc dù một DNS chậm hơn là một sự đánh đổi chấp nhận được để truy cập nội dung bị khóa theo khu vực, điều này không nên là mặc định cho tất cả các thiết bị trên mạng của bạn. Bằng cách cẩn thận đặt DNS đặc biệt trên các thiết bị cụ thể, những thiết bị đó có thể truy cập các chức năng nhất định, trong khi mọi thứ khác trong nhà bạn tiếp tục tận hưởng tốc độ của DNS đã được đặt trên router.
Một lợi thế lớn khác của việc cài đặt DNS trên máy tính của bạn là thử nghiệm các nhà cung cấp DNS mới trước khi triển khai chúng cho toàn bộ mạng của bạn. Có thể bạn muốn xem liệu một dịch vụ mới có thực sự nhanh hơn, đáng tin cậy hơn hay cung cấp quyền riêng tư tốt hơn hay không. Bằng cách thử nghiệm nó trên PC của bạn trước, bạn có thể thử nghiệm mà không có bất kỳ rủi ro nào đối với phần còn lại của các thiết bị. Nếu có gì đó không hoạt động đúng, việc chuyển đổi trở lại rất dễ dàng—không cần phải khắc phục sự cố cho cả nhà.
Cách tiếp cận kết hợp này cũng có nghĩa là bạn có thể tùy chỉnh DNS cho các nhu cầu cụ thể. Bạn muốn bảo mật bổ sung trên máy tính xách tay làm việc của mình? Đặt nó để sử dụng DNS chặn phần mềm độc hại. Cần độ trễ thấp nhất cho trò chơi? Chỉ định PC chơi game của bạn đến DNS nhanh nhất bạn có thể tìm thấy. Trong khi đó, mọi người khác ở nhà vẫn được hưởng lợi từ thiết lập của router, và bạn không phải quản lý hàng chục cấu hình khác nhau.
Trên thực tế, việc kết hợp cài đặt DNS ở cấp độ router và thiết bị mang lại cho bạn những gì tốt nhất của cả hai thế giới: những cải tiến rộng rãi cho tất cả mọi người, và những điều chỉnh mục tiêu nơi bạn cần nhất. Đây là cách linh hoạt nhất, phù hợp với tương lai để giữ cho mạng của bạn nhanh chóng, linh hoạt và sẵn sàng cho bất cứ điều gì bạn muốn thực hiện – dù là truyền phát, chơi game, làm việc hay chỉ đơn giản là duyệt web.
Hãy chia sẻ ý kiến và kinh nghiệm của bạn về việc tối ưu DNS để cải thiện tốc độ internet trong phần bình luận bên dưới nhé!
