Audiobook đã trở thành người bạn đồng hành tuyệt vời cho những ai yêu thích đa nhiệm. Từ việc đi bộ 10.000 bước mỗi ngày mà không cảm thấy nhàm chán, cho đến việc giải quyết đống bát đĩa bám đầy bọt xà phòng, audiobook giúp chúng ta tận dụng thời gian một cách tối ưu. Tuy nhiên, không giống như việc đọc sách giấy truyền thống, nhiều người gặp khó khăn trong việc ghi nhớ phần lớn nội dung đã nghe. Sau khi thử nghiệm nhiều phương pháp khác nhau, tôi đã tìm ra những cách đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả để kiến thức từ audiobook “neo” lại trong trí nhớ.
1. Chọn Đúng Audiobook: Chìa Khóa Cho Việc Học Chủ Động
Không phải tất cả các audiobook đều mang lại hiệu quả học tập như nhau. Trước đây, tôi thường chọn sách một cách ngẫu nhiên hoặc dựa trên mức độ phổ biến của chúng. Điều này thường dẫn đến sự thất vọng vì một số người kể chuyện nói quá nhanh hoặc có giọng điệu đơn điệu. Số khác lại có cấu trúc kém, khiến việc theo dõi các luận điểm chính trở nên khó khăn.
Việc lựa chọn đúng audiobook đã thay đổi mọi thứ đối với tôi. Tôi bắt đầu ưu tiên các cuốn hồi ký và tự truyện khi thực hiện những công việc nhàm chán. Ví dụ, cuốn “Educated” của Tara Westover là một trong những lựa chọn yêu thích. Những cuốn audiobook được chia thành các chương ngắn, rõ ràng, có cấu trúc chặt chẽ thường hoạt động tốt nhất cho việc nghe thụ động. Chúng cho phép tôi tạm dừng câu chuyện, suy ngẫm và tiếp thu nội dung từng chút một.
Khi sử dụng Audible cho hầu hết các audiobook, tôi luôn tận dụng tính năng nghe thử mẫu. Điều này giúp tôi kiểm tra xem giọng đọc và tốc độ có phù hợp với mình hay không. Đọc các đánh giá của người dùng trên những trang web đánh giá sách uy tín cũng cung cấp manh mối quan trọng về nội dung. Hãy tìm kiếm những nhận xét cụ thể về phiên bản “audiobook” của tác phẩm, vì trải nghiệm có thể hoàn toàn khác biệt giữa các định dạng.
Hình ảnh giao diện ứng dụng audiobook cho phép xem trước sách trước khi nghe, giúp chọn đúng audiobook.
Việc chọn đúng audiobook trong đúng hoàn cảnh sẽ giúp bộ não của bạn sẵn sàng tiếp thu và ghi nhớ nhiều hơn. Hãy cố gắng liên hệ những cuốn sách nặng kiến thức với một hoạt động tương tự. Chẳng hạn, tôi đã nghe cuốn “Born to Run” trong khi chạy bộ và cảm thấy rằng mình đã tiếp thu được nhiều hơn từ cuốn sách.
2. Tận Dụng Tính Năng Điều Khiển Tốc Độ và Tua Lại Một Cách Thông Minh
Tôi từng nghĩ rằng việc nghe audiobook với tốc độ 1.5x – 2x là cách nhanh nhất để hoàn thành một cuốn sách. Thay vào đó, tôi nhận ra rằng điều này thường dẫn đến việc bỏ lỡ các chi tiết quan trọng hoặc phải tua lại nhiều lần. Việc tua đi tua lại trở nên khó chịu và làm gián đoạn dòng chảy của tôi.
Điều chỉnh tốc độ phát lại dựa trên nội dung đã giúp ích rất nhiều. Đối với các chủ đề dễ hiểu, quen thuộc, tôi tăng tốc độ lên một chút – chẳng hạn 1.25x – để mọi thứ diễn ra nhanh hơn. Nhưng đối với các ý tưởng phức tạp hoặc mới mẻ, việc giảm tốc độ xuống 0.75x hoặc thậm chí tốc độ bình thường sẽ cho bộ não tôi thời gian xử lý thông tin.
Khi nghe thấy điều gì đó thú vị hoặc khó hiểu, tôi sẽ tạm dừng và phát lại ngay lập tức. Sự củng cố này giúp tôi nắm bắt những sắc thái mà tôi đã bỏ lỡ lần đầu tiên.
Hãy để nội dung hướng dẫn tốc độ của bạn. Đôi khi điều đó có thể có nghĩa là phải giảm tốc độ hoặc tua lại trong một phần hoặc chương cụ thể nhiều hơn bạn muốn. Nhưng lợi ích là bạn có thể ghi nhớ các bài học chính tốt hơn.
Minh họa tính năng điều chỉnh tốc độ phát của audiobook trên màn hình điện thoại, giúp người nghe tối ưu hóa việc tiếp thu thông tin.
3. Kết Hợp Ghi Chú Hoặc Đánh Dấu Khi Đang Nghe
Nghe thụ động chính là thủ phạm đằng sau khả năng ghi nhớ kém của tôi. Tôi bắt đầu thử nghiệm việc ghi chú, và nó đã tạo ra sự khác biệt lớn. Việc ghi lại các ý tưởng, trích dẫn hoặc câu hỏi giúp tôi duy trì sự tập trung chủ động. Ngay cả những ghi chú đơn giản với các từ khóa cũng buộc tôi phải xử lý những gì mình đang nghe thay vì để nó trôi qua một cách vô thức.
Hãy giữ cho việc này đơn giản nhất có thể. Tôi sử dụng Google Keep hoặc Apple Notes. Tôi đặc biệt thích Apple Notes vì các tính năng ghi chú nhanh của nó. Apple Notes cho phép bạn đọc ghi chú bằng giọng nói và tự động chuyển đổi thành văn bản. Điều này rất tiện lợi cho việc nghe audiobook mà gần như không cần dùng tay.
Ứng dụng Audible cũng hỗ trợ tính năng Clips và Bookmarks (hoặc đánh dấu). Các ứng dụng audiobook khác cũng có tính năng cơ bản này. Tôi sử dụng chúng để “cắt” các đoạn yêu thích, viết ghi chú của riêng mình hoặc chỉ đơn giản là đánh dấu các phần quan trọng. Sau này, tôi có thể xem lại những điểm nổi bật và ghi chú đã lưu mà không cần nghe lại toàn bộ cuốn sách.
Giao diện ứng dụng Audible với tính năng Clips và Bookmarks đang được sử dụng để lưu lại các đoạn nội dung quan trọng khi nghe audiobook.
Nếu việc viết hoặc đánh dấu không thể thực hiện được trong khi nghe, hãy tạm dừng tại các điểm ngắt chương để tóm tắt các ý chính bằng ứng dụng Ghi âm giọng nói (Voice Memo) trên iPhone hoặc ứng dụng Ghi âm (Recorder) trên Android. Ngoài ra, cũng có rất nhiều ứng dụng nhật ký bằng giọng nói khác có sẵn.
4. Kết Hợp Audiobook Với Tóm Tắt Trực Quan Hoặc Văn Bản
Một số ý tưởng quá phức tạp hoặc trừu tượng, và chỉ riêng lời nói thôi thì không thể ghi nhớ lâu dài.
Việc tạo các bản tóm tắt trực quan hoặc văn bản giúp lấp đầy khoảng trống đó. Sau khi hoàn thành một chương hoặc một buổi nghe, tôi dành 5-10 phút để tạo một sơ đồ tư duy (mind map) hoặc dàn ý đơn giản. Điều này giúp tôi nhìn thấy mối liên hệ giữa các khái niệm và nắm bắt được bức tranh tổng thể.
Tôi đã thử nghiệm với ứng dụng Freeform trên iPhone/iPad để tạo các ghi chú trực quan phong phú.
Các bản tóm tắt trực quan không cần phải là một tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo. Bạn có thể sử dụng các hộp phác thảo và mũi tên trên giấy hoặc dùng các công cụ kỹ thuật số như Google Docs hay các ứng dụng sơ đồ tư duy miễn phí. Hành động sắp xếp các suy nghĩ bằng tay một cách trực quan sẽ tạo ra các móc nối trí nhớ mạnh mẽ hơn.
Nếu các bản tóm tắt văn bản hiệu quả với bạn, hãy viết ra những điểm mấu chốt bằng chính lời của mình. Chỉ riêng việc chuyển đổi âm thanh thành văn bản cũng có thể làm sâu sắc thêm sự hiểu biết. Tất nhiên, hãy lên lịch xem lại ghi chú của bạn thường xuyên nếu bạn muốn thực sự chủ động trong việc ghi nhớ.
Ghi chú trực quan trên ứng dụng Freeform của iPhone/iPad, sử dụng ghi chú dán (sticky notes) để tóm tắt các chương sách audiobook, hỗ trợ ghi nhớ hiệu quả.
Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng việc kết hợp nghe với viết hoặc hình ảnh sẽ kích hoạt nhiều phần khác nhau của não bộ. Điều đó giúp việc ghi nhớ trở nên dễ dàng và đáng tin cậy hơn sau này.
5. Lập Kế Hoạch Hành Động Ngay Lập Tức: Biến Kiến Thức Thành Thực Tiễn
Một lý do lớn khiến tôi gặp khó khăn trong việc ghi nhớ là tôi không bao giờ áp dụng những gì mình đã học. Tôi thường nhảy sang cuốn sách tiếp theo, và kiến thức vẫn chỉ là những điều trừu tượng, tách rời khỏi cuộc sống hàng ngày của tôi.
Giờ đây, tôi luôn đặt mục tiêu tạo ra một kế hoạch hành động ngay sau khi nghe xong. Điều này có thể đơn giản như việc viết ra một hoặc hai điều để thử dựa trên lời khuyên của audiobook.
Ví dụ, nếu tôi nghe một cuốn sách về năng suất, tôi sẽ chọn một thói quen mới để thử trong tuần tới. Hoặc nếu đó là về sức khỏe, tôi đặt một mục tiêu nhỏ như uống nhiều nước hơn mỗi ngày.
Hiện nay, nhờ có sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo (AI), chúng ta có thể yêu cầu chúng tạo ra các bước hành động chi tiết.
Có một kế hoạch cụ thể sẽ giúp kết nối các bài học với thực tế của tôi. Nó mang lại cho tôi động lực để ghi nhớ và sử dụng các ý tưởng. Và việc hành động sẽ củng cố việc học thông qua thực hành.
Thông thường, tôi sẽ trì hoãn việc bắt đầu một cuốn sách mới cùng thể loại. Nếu không có bước này, audiobook sẽ chỉ trở thành một phần của sự quá tải thông tin.
Hình ảnh minh họa việc sử dụng công cụ AI để tạo ra các bước hành động cụ thể từ nội dung audiobook, giúp áp dụng kiến thức vào thực tế.
Nếu có thể, hãy tìm một người bạn mà bạn có thể dạy lại những bài học từ cuốn sách. Việc giảng dạy sẽ củng cố những kiến thức cơ bản của bạn, và người học cũng sẽ được hưởng lợi. Nếu bạn không tìm được ai, hãy biến ChatGPT thành một gia sư và trở thành học sinh của chính mình.
Việc ghi nhớ audiobook hiệu quả đòi hỏi sự chủ đích và tích cực trong quá trình nghe. Bắt đầu bằng việc chọn đúng cuốn sách và sau đó ghi chú để tạo tiền đề cho việc ghi nhớ tốt hơn. Xen kẽ vào đó, bổ sung các bản tóm tắt trực quan và tạo kế hoạch hành động sẽ giúp kiến thức từ audiobook “neo” lại trong trí nhớ của bạn. Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về những mẹo này và đừng quên theo dõi các bản cập nhật thủ thuật công nghệ tiếp theo từ Thuthuatdidong.net!
