Khi Windows 10 sắp kết thúc vòng đời và Windows 11 không phải lúc nào cũng đáp ứng mọi nhu cầu, nhiều người dùng công nghệ bắt đầu cân nhắc chuyển đổi sang Linux – một hệ điều hành mã nguồn mở mạnh mẽ và linh hoạt. Tuy nhiên, việc từ bỏ hoàn toàn Windows có thể là một quyết định khó khăn. May mắn thay, bạn không cần phải loại bỏ Windows để trải nghiệm Linux. Kỹ thuật “dual boot” (khởi động kép) cho phép bạn chạy song song cả hai hệ điều hành trên cùng một máy tính, tận dụng tối đa ưu điểm của từng nền tảng một cách dễ dàng hơn bạn nghĩ.
Tại Sao Nên Dual Boot Windows và Linux?
Việc chạy song song Windows và Linux thông qua phương pháp dual boot là giải pháp tối ưu nếu bạn muốn khám phá Linux nhưng không thể từ bỏ hoàn toàn Windows. Phương pháp này cho phép bạn vận hành cả hai hệ điều hành mà không phải hy sinh hiệu suất. Mặc dù cần khởi động lại máy để chuyển đổi giữa chúng, nhưng với ổ cứng SSD làm ổ đĩa khởi động, thời gian khởi động sẽ không còn là vấn đề đáng lo ngại, đặc biệt là trên Linux.
Một ưu điểm lớn khác của dual boot là khả năng đảo ngược hoàn toàn. Nếu sau này bạn quyết định gắn bó hoàn toàn với một trong hai hệ điều hành, tất cả những gì bạn cần làm là xóa phân vùng chứa hệ điều hành kia. Tuy nhiên, hãy luôn nhớ sao lưu tất cả các tệp và dữ liệu quan trọng trước khi xóa phân vùng ổ đĩa, vì hành động này là vĩnh viễn và sẽ xóa sạch mọi dữ liệu liên quan đến hệ điều hành bị xóa.
Màn hình nền Linux Mint trên laptop ThinkPad với chuột và USB boot
Bạn cũng có thể lựa chọn sử dụng máy ảo (Virtual Machine – VM) để chạy Linux mà không cần rời khỏi Windows. Tuy nhiên, nếu bạn đang cân nhắc chuyển sang Linux toàn thời gian, việc kiểm tra khả năng tương thích phần cứng và hiệu suất thực tế là rất quan trọng trước khi đưa ra quyết định. Máy ảo tuy tiện lợi nhưng không thể cung cấp hiệu suất tối ưu nhất, và bạn có thể gặp phải một số phức tạp khi truyền phần cứng từ hệ điều hành chủ sang máy ảo.
Đối với những người dùng có nhu cầu chuyên biệt, dual boot mang lại lợi ích kép. Ví dụ, một lập trình viên có thể sử dụng Linux cho công việc phát triển, nơi Linux cung cấp môi trường lập trình tối ưu và các công cụ mạnh mẽ. Đồng thời, họ vẫn có thể dễ dàng chuyển sang Windows để sử dụng các ứng dụng độc quyền như phần mềm Adobe hoặc chơi game mà Linux chưa hỗ trợ native tốt. Trong những trường hợp như vậy, dual boot thực sự giúp bạn có được những điều tốt nhất từ cả hai thế giới.
Cài Đặt Hệ Điều Hành Thứ Hai Dễ Hơn Bạn Tưởng
Nhiều người nghĩ rằng việc cài đặt một hệ điều hành là một quá trình phức tạp, đòi hỏi kiến thức chuyên sâu. Tuy nhiên, các bản phân phối Linux hiện đại lại đáng ngạc nhiên là dễ cài đặt. Bạn chỉ cần một ổ USB có khả năng khởi động (bootable USB) chứa bản phân phối Linux mà bạn muốn sử dụng, một không gian trống trên ổ đĩa lưu trữ của bạn, và một buổi chiều rảnh rỗi.
Để đơn giản hóa quy trình, chúng tôi sẽ chia việc cài đặt hệ điều hành song song này thành ba bước chính dễ thực hiện:
- Tạo ổ USB khởi động với bản phân phối Linux mà bạn đã chọn.
- Tạo không gian trống trên ổ đĩa lưu trữ của bạn dành cho Linux.
- Cài đặt và thiết lập Linux trên phân vùng đã chuẩn bị.
Lựa chọn đầu tiên và quan trọng nhất là quyết định sử dụng bản phân phối Linux nào. Với người dùng mới chuyển từ Windows, Linux Mint thường được khuyến nghị là một lựa chọn tuyệt vời. Linux Mint cực kỳ dễ cài đặt và sử dụng, đồng thời hỗ trợ tốt hầu hết các phần cứng phổ biến.
Ngoài Linux Mint, còn có nhiều bản phân phối Linux thân thiện với người mới bắt đầu khác mà bạn có thể cân nhắc. Mặc dù chúng ta sẽ tiến hành với Linux Mint trong hướng dẫn này, nhưng quy trình dual boot sẽ tương tự đối với hầu hết các bản phân phối Linux khác, vì vậy các bước này vẫn sẽ áp dụng.
Bước 1: Tạo USB Khởi Động Linux
Để tạo USB khởi động Linux, bạn sẽ cần tải xuống tệp ISO của phiên bản Linux Mint mới nhất và phần mềm Rufus.
Trong khi các tệp đang tải xuống, hãy chuẩn bị một ổ USB 3.0 (hoặc cao hơn) có dung lượng ít nhất 8GB. Đảm bảo rằng ổ USB này không chứa bất kỳ dữ liệu quan trọng nào, vì quá trình này yêu cầu bạn phải định dạng (xóa sạch) nó. Khi mọi thứ đã tải xuống xong, hãy mở Rufus và làm theo các bước sau:
- Chọn ổ USB của bạn trong menu thả xuống Device (Thiết bị).
- Đảm bảo menu thả xuống Boot selection (Lựa chọn khởi động) được đặt thành Disk or ISO image (Ảnh đĩa hoặc ISO). Nhấp vào nút Select (Chọn) bên cạnh menu thả xuống và chọn tệp ISO Linux Mint mà bạn đã tải xuống.
- Sau khi Rufus hoàn tất việc tải tệp ISO, tất cả các tùy chọn khác sẽ tự động điền. Hãy giữ nguyên các cài đặt mặc định khác và nhấp vào nút Start (Bắt đầu) để bắt đầu tạo USB khởi động.
- Tùy thuộc vào tệp ISO bạn đã tải xuống, Rufus có thể hỏi bạn muốn ghi ISO dưới dạng ISO image hay DD image. Hãy chọn tùy chọn Write in ISO Image mode (Ghi ở chế độ ảnh ISO) để tiếp tục.
Đó là tất cả những gì bạn cần để có một ổ USB Linux khởi động hoạt động. Bước tiếp theo là tạo không gian trên ổ đĩa lưu trữ của bạn để cài đặt Linux.
Bước 2: Chuẩn Bị Không Gian Ổ Đĩa Cho Linux
Cách bạn tạo không gian cho Linux trên hệ thống của mình phụ thuộc vào số lượng ổ đĩa lưu trữ bạn có và dung lượng trống hiện có. Bạn hoàn toàn có thể chạy cả hai hệ điều hành từ một ổ đĩa duy nhất mà không gặp vấn đề gì, miễn là bạn có đủ không gian lưu trữ.
Chúng tôi khuyến nghị dành ít nhất 100GB dung lượng cho việc cài đặt Linux Mint, mặc dù bạn vẫn có thể cài đặt với dung lượng tối thiểu là 25GB. Bạn không nhất thiết phải tự tạo một phân vùng bổ sung để cài đặt Linux; bạn có thể thiết lập điều này sau trong quá trình cài đặt Linux.
Tuy nhiên, trong trường hợp bản phân phối bạn đang sử dụng không phát hiện được bản cài đặt Windows hiện có, bạn sẽ cần phải tạo không gian trên ổ đĩa của mình cho Linux. Ngoài ra, tính năng Khởi động nhanh (Fast Startup) trong Windows có xu hướng gây xung đột với các phân vùng Linux được tạo trên cùng một ổ đĩa, điều này có thể gây ra vấn đề cho cả hai hệ điều hành về sau và thậm chí có thể ngăn PC của bạn khởi động.
Bạn có thể vô hiệu hóa Fast Startup để khắc phục vấn đề này. Nhưng nếu bạn muốn thực hiện mọi biện pháp phòng ngừa có thể, bạn có thể sử dụng công cụ Quản lý Đĩa (Disk Management) trên Windows để thu nhỏ một trong các phân vùng của mình và tạo không gian lưu trữ chưa được cấp phát (Unallocated) cho Linux. Chỉ cần làm theo các bước sau:
- Nhấp chuột phải vào nút Start hoặc nhấn tổ hợp phím Win + X, sau đó nhấp vào Disk Management (Quản lý Đĩa) từ menu kết quả.
- Nhấp vào phân vùng bạn muốn thu nhỏ, nhấp chuột phải vào nó và chọn Shrink Volume… (Thu nhỏ ổ đĩa…).
- Nhập dung lượng bạn muốn thu nhỏ (tính bằng MB) và nhấp vào nút Shrink (Thu nhỏ). Ví dụ, để giải phóng 100GB, hãy nhập “100000”.
Sau bước này, bạn sẽ thấy một không gian màu đen được gắn nhãn Unallocated (Chưa được cấp phát), đây sẽ là nơi bạn dùng để cài đặt Linux.
Bước 3: Cài Đặt Linux
Trước khi bạn có thể cài đặt Linux, bạn cần biết phím nào trên bàn phím cho phép bạn vào BIOS (hoặc UEFI) trên PC của mình. Phím này có thể khác nhau tùy theo nhà sản xuất và thậm chí giữa các mẫu máy khác nhau, nhưng bạn có thể tìm thấy câu trả lời nhanh chóng bằng cách tìm kiếm trên Google hoặc kiểm tra sách hướng dẫn của PC.
Thông thường, các phím như Esc, F2, F10, hoặc F12 được sử dụng để mở BIOS/UEFI. Khi bạn đã tìm thấy phím BIOS của mình, hãy làm theo các bước sau:
- Tắt PC và kết nối ổ USB khởi động Linux mà bạn đã tạo.
- Khởi động lại PC; ngay khi PC bắt đầu khởi động, hãy liên tục nhấn phím BIOS cho đến khi bạn thấy giao diện BIOS/UEFI. Tìm menu khởi động (Boot Menu) của bạn và chọn ổ USB khởi động.
- Bạn sẽ khởi động vào môi trường Linux Mint Live. Nhấp đúp vào biểu tượng Install Linux Mint (Cài đặt Linux Mint) trên màn hình để bắt đầu quá trình cài đặt.
- Làm theo hướng dẫn trên màn hình để chọn ngôn ngữ, bố cục bàn phím và các cài đặt khác. Đảm bảo chọn tùy chọn Install multimedia codecs (Cài đặt codec đa phương tiện) khi được nhắc.
- Dưới mục Installation type (Loại cài đặt), chọn Install Linux Mint alongside Windows Boot Manager (Cài đặt Linux Mint song song với Windows Boot Manager). Bạn sẽ thấy một thanh trượt cho phép bạn phân bổ dung lượng đĩa giữa Windows và Linux Mint. Ngoài ra, nếu bạn muốn sử dụng không gian chuyên dụng mà bạn đã tạo, hãy chọn Something else (Cù thể hơn) và chọn phân vùng bạn đã tạo.
- Làm theo hướng dẫn trên màn hình để hoàn tất cài đặt.
Khi mọi thứ đã được cài đặt, bạn sẽ được nhắc khởi động lại máy tính. Bây giờ bạn sẽ thấy một menu khởi động cho phép bạn chọn khởi động vào Windows hoặc Linux mỗi khi bạn bật PC.
Từ thời điểm này trở đi, bất cứ khi nào bạn muốn chuyển đổi hệ điều hành, chỉ cần khởi động lại và chọn hệ điều hành kia từ menu khởi động. Vậy là xong: bạn đã có một chiếc PC dual boot!
Nếu bạn còn băn khoăn về việc chuyển đổi giữa Windows và Linux, bạn không nhất thiết phải từ bỏ một hệ điều hành để sử dụng hệ điều hành kia. Dual booting ngày nay đơn giản hơn rất nhiều so với trước đây, và bạn có thể tận hưởng những điều tốt nhất của cả hai hệ điều hành trên một máy duy nhất. Hãy thử ngay để khám phá thế giới công nghệ đa dạng!
