Mua một chiếc máy tính cũ, đặc biệt là laptop hoặc PC, có thể là một lựa chọn kinh tế nếu bạn có ngân sách hạn chế. Tuy nhiên, việc sở hữu một thiết bị Windows đã qua sử dụng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu bạn không kiểm tra kỹ lưỡng. Để tránh những vấn đề không mong muốn và đảm bảo bạn đang đầu tư vào một thiết bị đáng tin cậy, việc thực hiện các bài kiểm tra thiết yếu trước khi quyết định mua là vô cùng quan trọng. Bài viết này của thuthuatdidong.net sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết từng bước, từ kiểm tra phần cứng cơ bản đến đánh giá hiệu năng chuyên sâu, giúp bạn tự tin chọn lựa chiếc máy tính cũ ưng ý và chất lượng.
1. Kiểm Tra Màn Hình, Bàn Phím và Trackpad
Màn hình, bàn phím và trackpad (hoặc chuột ngoài đối với PC) là những thành phần tương tác chính, ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm sử dụng hàng ngày. Bất kỳ vấn đề nào với những linh kiện này đều có thể làm giảm đáng kể khả năng sử dụng của thiết bị.
Màn hình:
Để kiểm tra màn hình, bạn có thể truy cập các trang web như Test My Screen hoặc sử dụng một hình ảnh với các màu sắc đồng nhất (trắng, đen, đỏ, xanh lá, xanh dương). Quan sát kỹ để tìm các dấu hiệu như điểm chết (pixel chết), hiện tượng đổi màu, hoặc nhấp nháy. Điều chỉnh độ sáng màn hình để đảm bảo chức năng này hoạt động bình thường. Ngoài ra, hãy kiểm tra hiện tượng hở sáng (backlight bleeding) hoặc ánh sáng không đều, đặc biệt ở các cạnh màn hình.
Kiểm tra màn hình laptop cũ bằng công cụ Test My Screen để phát hiện điểm chết
Bàn phím:
Đối với bàn phím, hãy sử dụng công cụ trực tuyến như Keyboard Tester để xác nhận rằng tất cả các phím đều phản hồi khi được nhấn. Gõ thử một đoạn văn bản dài để kiểm tra cảm giác gõ và đảm bảo không có phím nào bị kẹt hoặc phản hồi chậm.
Trackpad:
Để kiểm tra trackpad, di chuyển con trỏ chuột khắp màn hình để đảm bảo độ mượt mà và chính xác. Thử các cử chỉ đa chạm (multi-touch gestures) như cuộn, chụm để thu phóng (pinch-to-zoom) và chạm nhiều ngón tay nếu trackpad hỗ trợ. Đảm bảo các nút bấm vật lý (trái và phải) phản hồi tốt, không bị kẹt hay quá cứng.
2. Kiểm Tra Webcam, Micro và Loa
Nếu bạn đang cân nhắc mua laptop cũ, việc kiểm tra webcam, micro và loa là rất quan trọng cho các cuộc gọi video, học trực tuyến hay giải trí.
Webcam:
Bạn có thể dễ dàng kiểm tra webcam bằng cách mở ứng dụng Camera có sẵn trên Windows. Hình ảnh hiển thị phải rõ ràng và hoạt động bình thường. Nếu camera bị mờ, giật lag hoặc không phản hồi, đây có thể là dấu hiệu của một vấn đề.
Micro:
Để kiểm tra micro, hãy vào Settings (Cài đặt) > System (Hệ thống) > Sound (Âm thanh). Trong phần Input (Đầu vào), chọn thiết bị micro tích hợp, sau đó nhấp vào Start test (Bắt đầu kiểm tra). Bắt đầu nói và sử dụng nút Play (Phát) để nghe lại đoạn âm thanh đã ghi. Kiểm tra độ rõ nét, xem có bị méo tiếng hay vấn đề về âm lượng không.
Kiểm tra micro tích hợp trong cài đặt âm thanh của Windows 11
Loa:
Đối với loa, quay lại menu Sound (Âm thanh), chuyển đến phần Output (Đầu ra) và chọn loa tích hợp. Nhấp vào nút Test (Kiểm tra) để phát một âm thanh mẫu và đảm bảo âm thanh rõ ràng, không bị rè hoặc méo tiếng.
Kiểm tra Cổng kết nối:
Ngoài các linh kiện trên, việc kiểm tra các cổng kết nối (như HDMI, USB, jack tai nghe 3.5mm, cổng mạng LAN, v.v.) cũng rất cần thiết. Hãy cắm thử nhiều loại thiết bị khác nhau như USB, tai nghe, hoặc màn hình ngoài để xác nhận rằng mỗi cổng đều phản hồi và hoạt động như mong đợi.
3. Kiểm Tra RAM (Bộ Nhớ Truy Cập Ngẫu Nhiên)
Lỗi RAM xảy ra khi quá trình ghi dữ liệu vào RAM bị sai lệch hoặc khi truy xuất dữ liệu lại cho kết quả khác biệt. Nếu mua một chiếc máy tính có RAM bị lỗi, bạn rất có thể sẽ gặp phải các sự cố như treo máy, đồ họa bị nhiễu, hiệu suất chậm chạp và vô số lỗi hệ thống khác.
Do đó, việc kiểm tra RAM trước khi mua PC cũ là cực kỳ quan trọng. Mặc dù có nhiều công cụ bên thứ ba để kiểm tra RAM, chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng công cụ tích hợp sẵn của Windows là Windows Memory Diagnostic. Trước khi chạy thử nghiệm, hãy lưu lại mọi tiến trình chưa được lưu, vì công cụ này sẽ yêu cầu máy tính của bạn khởi động lại.
- Nhấn tổ hợp phím Win + R để mở hộp thoại Run.
- Gõ mdsched vào ô văn bản và nhấn Enter.
- Nhấp vào Restart now and check for problems (recommended) (Khởi động lại ngay bây giờ và kiểm tra sự cố (được đề xuất)).
Sau khi thực hiện các hướng dẫn trên, Windows sẽ khởi động lại một lần và công cụ Memory Diagnostic sẽ bắt đầu chạy sau khi khởi động. Khi kiểm tra hoàn tất, Windows sẽ khởi động lại một lần nữa.
Sau lần khởi động lại thứ hai, bạn có thể thấy kết quả kiểm tra ngay lập tức hoặc có thể cần mở Windows Event Viewer để tìm chúng:
- Nhấp chuột phải vào nút Start (Bắt đầu) của Windows và chọn Event Viewer.
- Điều hướng đến Windows Logs (Nhật ký Windows) và sau đó đến System (Hệ thống).
- Nhấp vào Find (Tìm kiếm) trong phần Actions (Hành động) ở bảng bên phải.
- Gõ MemoryDiagnostic và nhấp vào Find Next (Tìm tiếp theo).
Xem kết quả kiểm tra RAM bằng Windows Memory Diagnostic trong Event Viewer
Chờ Event Viewer tìm kiếm chuỗi trong dữ liệu của nó và hiển thị kết quả chạy thử nghiệm.
4. Kiểm Tra Tình Trạng Sức Khỏe Ổ Cứng
Kiểm tra tình trạng sức khỏe ổ cứng HDD/SSD bằng CrystalDiskInfo trên Windows
Thông thường, ổ cứng máy tính, dù là SSD hay HDD, được thiết kế để hoạt động trong thời gian dài và hiếm khi hỏng hóc hoàn toàn. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải đảm bảo tình trạng sức khỏe của chúng tốt, nhiệt độ duy trì trong phạm vi chấp nhận được và không có các sector (đối với HDD) hoặc khối (đối với SSD) bị lỗi.
Một ổ cứng bị lỗi có thể dẫn đến nhiều vấn đề khác nhau, chẳng hạn như không thể đọc hoặc ghi dữ liệu, máy tính thường xuyên bị treo, tải tập tin chậm và các sự cố nghiêm trọng khác.
Bạn có thể kiểm tra tình trạng sức khỏe của ổ cứng bằng một công cụ chuyên dụng như CrystalDiskInfo. Tải xuống và chạy công cụ CrystalDiskInfo trên máy tính. Bạn sẽ thấy các số liệu thống kê của tất cả các ổ đĩa trên máy tính. Nếu có nhiều hơn một ổ cứng, bạn có thể chuyển đổi giữa chúng bằng cách nhấp vào nút mũi tên ở góc trên bên phải.
Trong số tất cả các số liệu mà công cụ hiển thị, tình trạng sức khỏe (Health Status) và nhiệt độ (Temperature) là quan trọng nhất. Tình trạng sức khỏe của ổ cứng của bạn phải là Good (Tốt), và nhiệt độ của nó nên nằm trong khoảng từ 30 °C đến 50 °C. Trong trường hợp xấu nhất, nhiệt độ không nên vượt quá 70 °C.
5. Kiểm Tra Tình Trạng Pin Laptop
Dung lượng sạc của pin laptop giảm dần theo thời gian. Nếu pin trong chiếc laptop bạn đang cân nhắc mua đã bị hao mòn đáng kể, bạn có thể không nhận được thời lượng sử dụng đủ lâu và thậm chí có thể cần phải thay thế pin.
Để tránh phát sinh chi phí này sau khi mua, điều quan trọng là phải kiểm tra tình trạng pin trước đó. Thực hiện các bước sau để tạo báo cáo pin:
- Mở menu tìm kiếm của Windows và gõ cmd vào ô văn bản.
- Nhấp chuột phải vào ứng dụng Command Prompt và chọn Run as administrator (Chạy với quyền quản trị viên).
- Trong cửa sổ console, gõ powercfg /batteryreport và nhấn Enter.
Tạo báo cáo tình trạng pin laptop bằng lệnh powercfg/batteryreport trong Command Prompt
Quá trình trên sẽ tạo một báo cáo pin và lưu nó vào một thư mục cụ thể, trong hầu hết các trường hợp là C:Users[UserName]battery-report.
Phân tích mức sử dụng pin và ước tính thời lượng pin bằng cách kiểm tra kỹ báo cáo pin. Bạn nên đảm bảo rằng thời lượng pin ước tính sau khi sạc đầy là đủ. Nếu pin cần được thay thế, hãy tính thêm chi phí đó vào quyết định của bạn khi mua laptop cũ.
Bạn cũng có thể kiểm tra tình trạng pin bằng các công cụ kiểm tra pin khác để có phân tích chuyên sâu hơn.
6. Kiểm Tra Hiệu Năng CPU và GPU Bằng Stress Test
Một bước quan trọng khác là đảm bảo rằng CPU (Bộ xử lý trung tâm) và GPU (Bộ xử lý đồ họa) đủ mạnh để xử lý các tác vụ bạn dự định giao cho chúng. Cách tốt nhất để xác định khả năng của chúng là thực hiện stress test (kiểm tra khả năng chịu tải) cho cả hai thành phần.
Stress test đẩy phần cứng của máy tính (CPU, GPU) đến hiệu suất tối đa và theo dõi xem nó xử lý các tải cực lớn tốt như thế nào. Nếu PC vẫn ổn định trong quá trình stress test, bạn đã lựa chọn đúng, vì điều đó cho thấy hệ thống sẽ không bị treo hoặc trục trặc dưới các tải nặng.
Nếu bạn cần hỗ trợ về vấn đề này, hãy tham khảo bài viết của chúng tôi về cách stress test CPU và GPU một cách an toàn.
7. Theo Dõi Nhiệt Độ CPU và GPU
Theo dõi nhiệt độ CPU và GPU trên máy tính Windows 10 bằng phần mềm NZXT CAM
Khi máy tính của bạn bị tắt đột ngột trong quá trình stress test, đó là do nó đang bị quá nhiệt ở một ngưỡng nhiệt độ quan trọng, chứ không phải do bị quá tải về hiệu năng. Nếu điều này xảy ra, bạn có thể quyết định xem có cần thêm quạt tản nhiệt cho vỏ máy, bộ dụng cụ làm mát hoặc bất kỳ thứ gì khác để giữ nhiệt độ của các linh kiện ở mức an toàn.
Nếu bạn không nhận được dữ liệu nhiệt độ CPU và GPU trong quá trình chạy stress test, chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng phần mềm chuyên dụng để theo dõi nhiệt độ của chúng.
Phần mềm CAM của NZXT (nzxt.com/software/cam) rất được khuyến nghị, vì giao diện trực quan của nó giúp bạn dễ dàng điều chỉnh tốc độ xung nhịp và cài đặt quạt, đồng thời cho phép bạn theo dõi nhiệt độ của các linh kiện dưới tải trọng mong muốn.
Dù bạn đang mua một chiếc PC đã qua nhiều năm sử dụng hay nhận một chiếc máy tính từ người thân, việc thực hiện các bài kiểm tra này sẽ giúp bạn đánh giá chính xác tình trạng phần cứng của máy tính. Vì vậy, hãy dành thời gian thực hiện những kiểm tra đơn giản này để đảm bảo bạn đang đầu tư vào một thiết bị đáng tin cậy và hoàn toàn hoạt động tốt.
