Trong mắt nhiều người, trò chơi điện tử thường bị coi là kẻ thù của năng suất, chỉ làm lãng phí thời gian và khiến chúng ta sao nhãng công việc. Tuy nhiên, quan điểm này có thể chưa hoàn toàn chính xác. Khi được sử dụng một cách chiến lược và có chọn lọc, game không chỉ mang lại giá trị giải trí mà còn có khả năng nâng cao hiệu suất làm việc và phát triển nhiều kỹ năng mềm quan trọng, ngay cả trong những ngày bận rộn nhất. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích những lợi ích đáng kinh ngạc mà trò chơi điện tử có thể mang lại cho năng suất và sự phát triển cá nhân của bạn.
1. Nâng Cao Kỹ Năng Giải Quyết Vấn Đề
Rất nhiều trò chơi điện tử đặt người chơi vào những tình huống phức tạp, đòi hỏi tư duy logic và sáng tạo để tìm ra lời giải, từ đó mới có thể tiến xa hơn trong game. Điển hình là các tựa game giải đố như Portal hay The Witness, những trò chơi này buộc bạn phải tiếp cận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau và suy nghĩ đột phá để vượt qua các thử thách “hack não”.
Cảnh mở đầu game The Witness trên PS4, hiển thị một hòn đảo bí ẩn với nhiều câu đố đường thẳng
Ngoài ra, các game xây dựng bộ bài như Slay the Spire hay game chiến thuật thời gian thực (RTS) như Sid Meier’s Civilization VII cũng là những ví dụ điển hình. Chúng buộc bạn phải liên tục thử nghiệm các giải pháp khác nhau, quản lý và tối ưu hóa tài nguyên để vượt qua những trở ngại khó nhằn. Khi bạn chơi và thành công trong các thể loại game này, bạn có thể cải thiện đáng kể sự linh hoạt trong nhận thức (cognitive flexibility) – một kỹ năng quan trọng giúp bạn giải quyết hiệu quả nhiều vấn đề trong các tình huống thực tế.
2. Giảm Căng Thẳng và Tái Tạo Năng Lượng
Căng thẳng có thể gây ra hàng loạt tác động tiêu cực về thể chất và tâm lý, khiến bạn khó tập trung vào công việc hiện tại và dễ rơi vào vòng xoáy của sự trì hoãn. Trong những trường hợp này, việc sử dụng công nghệ để giảm căng thẳng là một giải pháp hữu ích, và trò chơi điện tử chính là một phần của giải pháp đó.
Game mang lại sự vui vẻ, hấp dẫn, thú vị và cảm giác được tưởng thưởng. Trong một số trường hợp phù hợp, chơi game thậm chí có thể giúp bạn đạt đến trạng thái “dòng chảy” (flow state) – một trạng thái tập trung cao độ và say mê, tương tự như thiền định. Những tác động tích cực này có thể giảm mức độ căng thẳng hoặc cải thiện tâm trạng của bạn, cho phép bạn trở lại làm việc với tinh thần thư thái và tràn đầy năng lượng hơn.
Tuy nhiên, điều quan trọng là bạn cần chọn những trò chơi thư giãn để giải tỏa căng thẳng. Các game thử thách cực độ như Dark Souls hay các tựa game Soulslike khác có thể khiến căng thẳng của bạn tăng lên. Bản thân người viết thường tìm đến tựa game di động Mini Metro. Đây là một game đơn giản về việc xây dựng hệ thống đường sắt bằng cách kết nối các điểm. Với chế độ Endless (không có điều kiện thua), game cho phép người chơi thư giãn và tận hưởng quá trình xây dựng các hệ thống giao thông hiệu quả.
Giao diện game Mini Metro trên iPhone, hiển thị bản đồ đường sắt đơn giản với các tuyến đường và nhà ga màu sắc
Có rất nhiều trò chơi di động nhẹ nhàng khác bạn có thể thưởng thức. Ngay cả các game console và PC như Animal Crossing: New Horizons, Stardew Valley, Tetris Effect: Connected, Jusant và Farming Simulator 25 cũng nổi tiếng là những lựa chọn tuyệt vời để thư giãn.
3. Phá Vỡ Sự Đơn Điệu Trong Công Việc
Khi bạn tập trung vào cùng một nhiệm vụ trong một thời gian dài, bộ não của bạn có thể bị kiệt sức. Trong những trường hợp này, việc tạm nghỉ và làm một điều gì đó khác biệt thường hữu ích để tránh tình trạng kiệt sức (burnout). Đây là lý do tại sao các công cụ tăng năng suất như kỹ thuật Pomodoro lại hiệu quả đến vậy.
Thay vì thực hiện một hoạt động thụ động trong giờ giải lao, như xem video YouTube hoặc lướt mạng xã hội, hãy thử một hoạt động tích cực và hấp dẫn. Trò chơi điện tử có thể là một công cụ tuyệt vời để phá vỡ sự đơn điệu của ngày làm việc, mang lại sự tương tác chủ động giúp làm mới tâm trí bạn. Người viết thường ưu tiên các trò chơi di động, vốn thường được thiết kế cho các phiên chơi ngắn, mang tính giải trí nhẹ nhàng. Một ví dụ điển hình là Tetris hoặc Shovel Knight Pocket Dungeon.
4. Thúc Đẩy Sự Kiên Trì và Vượt Khó
Trò chơi điện tử củng cố sự kiên trì bằng cách cho bạn thấy rằng nỗ lực sẽ được đền đáp. Khi bạn đối mặt với một thử thách và thất bại, game khuyến khích bạn phân tích tình huống, học hỏi từ sai lầm của mình và thử lại. Và khi bạn thành công, bạn sẽ được thưởng bằng các cấp độ mới, kỹ năng, nội dung hoặc các phần thưởng khác trong game.
Đây là một trong những lý do tại sao nhiều nền tảng học tập, như Duolingo và Khan Academy, áp dụng cơ chế game hóa (gamification) – ví dụ như điểm số, cấp độ, thành tích và huy hiệu. Nó giúp nuôi dưỡng sự kiên trì và thúc đẩy người dùng tiếp tục học hỏi bất chấp những khó khăn.
Trò chơi Tetris trong giao diện dòng lệnh Linux, với các khối màu sắc đang rơi xuống
Bất cứ điều gì khuyến khích sự kiên trì đều có thể rèn luyện tâm trí bạn nhìn nhận thất bại như một con đường dẫn đến thành công. Ngay cả những trò chơi thông thường như Tetris và Candy Crush – miễn là bạn không mua các vật phẩm tăng cường – cũng là những ví dụ điển hình cho lợi ích này. Điều này không chỉ dành cho những người yêu thích các trò chơi khó nhằn.
5. Phần Thưởng Thúc Đẩy Năng Suất Làm Việc
Khi cảm thấy kém năng suất trong một ngày làm việc, nhiều người thường tự nhủ rằng nếu không hoàn thành khối lượng công việc trước 5 giờ chiều, họ sẽ phải làm việc suốt đêm và không thể tận hưởng những trò chơi điện tử yêu thích. Đây là một cách mà game có thể được sử dụng như một động lực để tăng năng suất.
Khi làm việc, thay vì nghĩ đến việc muốn chơi game, bạn sẽ tập trung vào công việc đang làm trong khi mong chờ một phiên chơi game hoành tráng như một phần thưởng sau khi hoàn thành công việc.
Điều quan trọng cần lưu ý là không phải trò chơi nào cũng mang lại những lợi ích này. Những game chỉ mang tính giải trí vô bổ hoặc cung cấp phần thưởng tức thì thực sự có thể là “sát thủ năng suất”. Hãy chọn những trò chơi mang lại phần thưởng “trung gian” – những phần thưởng mà bạn thực sự phải nỗ lực để đạt được – để thực sự hưởng lợi cho năng suất của mình. Đồng thời, hãy duy trì những giới hạn nghiêm ngặt bằng cách đặt ra các điều kiện cụ thể về thời gian và địa điểm bạn có thể chơi (ví dụ: trong giờ nghỉ trưa hoặc sau khi hoàn thành các nhiệm vụ hàng ngày).
Kết Luận
Trò chơi điện tử, nếu được tiếp cận một cách thông minh và có chừng mực, hoàn toàn có thể trở thành một công cụ mạnh mẽ để nâng cao năng suất, phát triển kỹ năng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Từ việc rèn luyện tư duy giải quyết vấn đề, giảm căng thẳng, phá vỡ sự đơn điệu, đến việc củng cố sự kiên trì và trở thành nguồn động lực tích cực, game mang lại nhiều giá trị vượt xa khái niệm giải trí đơn thuần. Hãy chọn lọc game phù hợp và thiết lập giới hạn rõ ràng để biến chúng thành đồng minh trong hành trình phát triển bản thân và nâng cao năng suất. Bạn nghĩ sao về vai trò của game đối với năng suất? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
