Sau nhiều năm gắn bó với Gmail, tôi đã quyết định tạo một tài khoản Proton Mail với hy vọng chuyển đổi hoàn toàn để nâng cao quyền riêng tư. Ý tưởng về một nhà cung cấp dịch vụ email được mã hóa như Proton Mail nghe có vẻ lý tưởng, nhưng thực tế trải nghiệm đã nhanh chóng bộc lộ những trở ngại khiến tôi phải từ bỏ ý định này. Dù Proton Mail mang lại sự bảo mật vượt trội, những bất tiện và hạn chế trong các khía cạnh khác đã khiến nó không thể thay thế hoàn toàn Gmail trong nhu cầu sử dụng hàng ngày của tôi.
1. Giảm sút đáng kể về sự tiện lợi trong sử dụng
Khi chuyển từ Gmail sang Proton Mail, tôi đã lường trước một số thay đổi về giao diện và cách dùng. Tôi nghĩ rằng quá trình chuyển đổi sẽ diễn ra suôn sẻ sau khi đọc về cách Proton Mail đã tối ưu hóa trải nghiệm người dùng của họ. Tuy nhiên, điều tôi không lường trước được là mức độ tiện lợi mà tôi phải từ bỏ.
Quản lý hộp thư đến: Thiếu phân loại tự động như Gmail
Điển hình như tính năng sắp xếp email. Gmail tự động phân loại email vào các tab như Chính (Primary), Mạng xã hội (Social), Diễn đàn (Forums), Khuyến mãi (Promotions) và Cập nhật (Updates). Điều này giúp hộp thư đến của tôi luôn gọn gàng, đặc biệt khi tôi nhận một lượng lớn email mỗi ngày.
Hộp thư đến Proton Mail trên web, hiển thị cấu trúc đơn giản không có phân loại tự động
Trong Proton Mail, điều này không xảy ra tự động. Thay vào đó, tôi phải tự thiết lập các bộ lọc tùy chỉnh để email có các đặc điểm nhất định sẽ được chuyển vào thư mục hoặc dán nhãn phù hợp. Chắc chắn là nó vẫn hoạt động, nhưng sẽ tuyệt vời hơn nếu Proton Mail có thể cung cấp các quy tắc mặc định và cho phép người dùng tùy chỉnh sâu hơn nếu muốn. Proton Mail được biết đến là một trong những dịch vụ email hàng đầu trong việc chặn thư rác, vậy nên việc phân loại email không nên là một vấn đề lớn đến thế.
Hạn chế về tính năng khác: Danh bạ và tìm kiếm
Đó chỉ là một ví dụ. Proton Mail còn gặp nhiều hạn chế ở các khía cạnh khác, khiến tôi khó có thể gắn bó lâu dài. Chẳng hạn, tính năng danh bạ chưa hỗ trợ đồng bộ hóa với các ứng dụng danh bạ mặc định (mặc dù công ty có kế hoạch ra mắt trong tương lai nhưng chưa có lộ trình cụ thể). Ngay cả một chức năng đơn giản như tìm kiếm cũng không hoạt động hiệu quả bằng Gmail, điều này thực sự đáng thất vọng.
Tôi đã tìm kiếm giải pháp trên diễn đàn r/ProtonMail và nhận ra rằng cách duy nhất là sử dụng Proton Mail Bridge (chỉ dành cho người dùng trả phí) và một ứng dụng bên thứ ba như Thunderbird. Tuy nhiên, tôi cần một giải pháp hoạt động mà không đòi hỏi quá nhiều công sức.
2. Thách thức trong việc khuyến khích người khác chuyển đổi
Một trong những ưu điểm lớn nhất của Proton Mail là mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption), hứa hẹn giữ email của bạn riêng tư, không chỉ khỏi tin tặc mà ngay cả chính công ty cũng không thể đọc được. Đó là lý do ban đầu tôi muốn chuyển từ Gmail sang Proton Mail. Đây là một tính năng tuyệt vời, nhưng nó đi kèm với một điều kiện: mã hóa đầu cuối chỉ hoạt động khi cả người gửi và người nhận đều sử dụng Proton Mail.
Để tận hưởng mức độ riêng tư đó, tôi phải thuyết phục bạn bè và đồng nghiệp chuyển sang Proton Mail, một yêu cầu rất khó. Thật không dễ để mọi người từ bỏ các dịch vụ quen thuộc của họ để dùng một cái gì đó khác, và thậm chí tệ hơn, việc sử dụng một ứng dụng hoàn toàn mới chỉ để trao đổi tin nhắn riêng tư không phải là một lý do đủ hấp dẫn.
Sau đó, tôi phát hiện ra rằng họ không nhất thiết phải chuyển đổi hoàn toàn, vì Proton Mail có tùy chọn gửi email mã hóa đầu cuối đến các nhà cung cấp khác bằng cách thêm mật khẩu bảo vệ. Tuy nhiên, điều này nhanh chóng trở nên bất tiện vì nó tạo thêm “ma sát” cho một trải nghiệm vốn dĩ rất đơn giản. Bạn có thể hình dung được nó không hề diễn ra suôn sẻ. PGP (Pretty Good Privacy) là giải pháp cuối cùng, nhưng lại không khả thi vì không phải ai cũng rành công nghệ. Kế hoạch chuyển đổi của tôi cứ thế tan tành.
3. Hệ sinh thái và tính năng tích hợp còn hạn chế
Một điều mà tôi không thực sự đánh giá cao trước khi chuyển sang Proton Mail là tài khoản Gmail của tôi được tích hợp chặt chẽ với mọi thứ khác mà tôi sử dụng. Gmail không chỉ là một hộp thư đến cho email của tôi mà còn là trung tâm của một hệ sinh thái dịch vụ toàn diện.
Biểu đồ mô tả hệ sinh thái các dịch vụ của Proton, bao gồm Mail, Drive, VPN, Calendar và Pass
Chắc chắn, Proton đã tiếp tục bổ sung thêm nhiều dịch vụ để cung cấp một bộ công cụ hoàn chỉnh tương tự như Gmail, nhưng chúng không liền mạch bằng. Lấy ví dụ Proton Drive. Đúng, đó là dịch vụ lưu trữ đám mây của Proton, nhưng nó không hoạt động đồng bộ với Proton Mail. Chẳng hạn, nếu tôi nhận một tệp đính kèm trong email, tôi không thể lưu nó trực tiếp vào Proton Drive trừ khi tôi tải xuống trước rồi mới tải lên lại. Một điểm gây khó chịu khác là không thể tạo cuộc họp trực tiếp từ Proton Mail như tôi có thể làm trong Gmail.
4. Khả năng tương thích kém với ứng dụng và dịch vụ bên thứ ba
Một vấn đề khác mà tôi gặp phải sau khi chuyển sang Proton Mail là khả năng tương thích hạn chế của nó với các công cụ kỹ thuật số khác mà tôi sử dụng hàng ngày. Vì lý do quyền riêng tư, việc Proton Mail không “hòa hợp” tốt với hầu hết các ứng dụng và dịch vụ bên thứ ba là điều dễ hiểu, nhưng đây là điều tôi chưa chuẩn bị trước khi thực hiện chuyển đổi.
Tôi nhanh chóng nhận ra rằng dù Proton cung cấp một dịch vụ email đầy đủ với một hệ sinh thái riêng, nhưng tất cả chúng đều tồn tại trong một “khu vườn có tường bao” với khả năng tích hợp hạn chế với các công cụ của bên thứ ba. Không giống như Gmail, Proton Mail không có tích hợp với các ứng dụng tôi dùng hàng ngày như Slack, Todoist, Notion và Google Calendar. Và nếu bạn là người yêu thích tự động hóa, hãy quên nó đi vì không có hỗ trợ gốc, và các công cụ như Zapier hay IFTTT cũng không được hỗ trợ.
Hơn nữa, vì không có hỗ trợ cho các giao thức email phổ biến như IMAP hoặc SMTP, tôi không thể thêm tài khoản Proton Mail vào ứng dụng email mặc định của mình để có một quá trình chuyển đổi liền mạch. Lựa chọn duy nhất ở đây là Proton Mail Bridge, không chỉ độc quyền cho người dùng trả phí mà còn tệ hơn là chỉ khả dụng trên máy tính để bàn.
Proton Mail là một lựa chọn vững chắc nếu bạn đang tìm kiếm một dịch vụ email được mã hóa. Tôi muốn có sự riêng tư, và Proton Mail đã đáp ứng được điều đó, nhưng tôi không hề chuẩn bị cho những đánh đổi. Mặc dù tôi vẫn giữ tài khoản Proton Mail của mình, tôi sẽ gắn bó với Gmail cho các giao tiếp hàng ngày và chỉ sử dụng Proton Mail khi quyền riêng tư thực sự quan trọng. Hãy cân nhắc kỹ nhu cầu của mình trước khi quyết định chuyển đổi hoặc chia sẻ trải nghiệm của bạn dưới phần bình luận.
