Ổ cứng NVMe SSD mang đến hiệu suất vượt trội, giúp trải nghiệm điện toán nhanh hơn đáng kể. Tuy nhiên, đôi khi chúng ta chưa khai thác được toàn bộ tiềm năng của chúng. Chỉ với một vài tinh chỉnh và điều chỉnh cài đặt, chiếc SSD của bạn có thể mang lại hiệu suất được cải thiện và tuổi thọ lâu hơn. Đừng chấp nhận ít hơn những gì phần cứng của bạn có thể mang lại, hãy cùng Thuthuatdidong.net khám phá các phương pháp tối ưu hiệu quả nhất cho ổ cứng NVMe của bạn.
1. Cập Nhật Driver và Firmware NVMe: Nền Tảng Cho Hiệu Suất Vượt Trội
Driver lỗi thời thường là “kẻ giết người thầm lặng” đối với hiệu suất của các phần cứng cao cấp. Ổ đĩa NVMe của bạn có thể đang hoạt động kém hiệu quả với các driver chung chung, không tận dụng được tối đa khả năng của nó.
Không giống như các ổ đĩa SATA cũ hơn, các ổ NVMe SSD hiện đại yêu cầu driver chuyên biệt để phát huy hết tiềm năng. Nhiều người dùng thường cho rằng Windows tự động cài đặt driver tối ưu, nhưng thực tế không phải lúc nào cũng như vậy. Các driver mặc định của Microsoft chắc chắn hoạt động được, nhưng chúng thường được thiết kế để đảm bảo khả năng tương thích thay vì hiệu suất cao nhất.
Để bắt đầu, bạn nên kiểm tra xem driver bộ điều khiển lưu trữ của mình có cần cập nhật trong Trình quản lý Thiết bị (Windows Device Manager) hay không. Ngoài ra, bạn cũng cần kiểm tra xem có bản cập nhật firmware nào cho ổ NVMe của mình không. Để thực hiện điều này, bạn sẽ phải truy cập trang web của nhà sản xuất SSD của bạn (ví dụ: Samsung, Western Digital, Crucial).
Trình quản lý thiết bị Windows với bộ điều khiển lưu trữ được đánh dấu
Các công ty như Samsung, Western Digital và Crucial thường xuyên phát hành firmware và driver tối ưu hóa, có thể cải thiện tốc độ đọc/ghi và giảm độ trễ. Những bản cập nhật này cũng thường khắc phục các lỗi gây ra hiệu suất không ổn định.
Quá trình cài đặt thường khá đơn giản – chỉ cần tải xuống gói cài đặt, chạy trình cài đặt và khởi động lại máy tính của bạn. Một số nhà sản xuất còn cung cấp phần mềm quản lý SSD riêng của họ, tự động xử lý các bản cập nhật driver. Các công cụ này rất đáng để cài đặt vì chúng sẽ thông báo cho bạn khi có các bản tối ưu hóa mới.
Đừng mong đợi những điều kỳ diệu chỉ từ một bản cập nhật driver và firmware, nhưng đây là một trong những bước cơ bản và quan trọng nhất trong bất kỳ quy trình tối ưu hóa NVMe nào.
2. Đảm Bảo NVMe Chạy Đúng Chế Độ PCIe: Khai Thác Băng Thông Tối Đa
Ổ đĩa NVMe của bạn sẽ không hoạt động gần với tốc độ quảng cáo nếu nó đang chạy ở chế độ PCIe không chính xác. Điều này có thể xảy ra khi một ổ đĩa PCIe 4.0 đang hoạt động ở tốc độ PCIe 3.0 mà bạn không hề hay biết.
Trước tiên, hãy kiểm tra các khe cắm NVMe trên bo mạch chủ của bạn và xác định xem chúng có hỗ trợ cùng thế hệ với ổ đĩa của bạn hay không. Sự khác biệt về tốc độ giữa PCIe 4.0 và PCIe 5.0 là rất đáng kể, và việc chạy ổ đĩa của bạn trong một khe cắm thế hệ thấp hơn sẽ giới hạn nghiêm trọng hiệu suất.
Để xác minh chế độ hoạt động hiện tại của ổ đĩa, hãy tải xuống CrystalDiskInfo và kiểm tra trường “Transfer Mode” (Chế độ truyền tải). Nếu ổ đĩa Gen4 của bạn hiển thị “PCIe 3.0 x4” thay vì “PCIe 4.0 x4”, bạn đang bỏ lỡ một phần hiệu suất đáng kể. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm BIOS lỗi thời, sử dụng sai khe cắm trên bo mạch chủ hoặc có cài đặt BIOS không chính xác.
Thông tin PCIe của NVMe SSD được đánh dấu trong CrystalDiskInfo
Đừng nhầm lẫn CrystalDiskInfo với CrystalDiskMark. CrystalDiskInfo hiển thị thông tin về tình trạng ổ đĩa và kết nối (bao gồm chế độ PCIe), trong khi CrystalDiskMark là một công cụ benchmark được sử dụng để đo tốc độ đọc/ghi thực tế. Tuy nhiên, bạn sẽ cần cả hai công cụ này để có cái nhìn toàn diện về trạng thái và hiệu suất của ổ đĩa NVMe của mình.
3. Kích Hoạt TRIM: Duy Trì Tốc Độ Bền Vững và Kéo Dài Tuổi Thọ
TRIM là một trong những tính năng quan trọng mà nhiều người bỏ qua, nhưng nó lại cần thiết để duy trì hiệu suất của ổ NVMe theo thời gian. Nếu không có TRIM, ổ đĩa của bạn sẽ dần trở nên chậm chạp khi chứa đầy dữ liệu, ngay cả dữ liệu bạn đã “xóa” về mặt kỹ thuật.
Không giống như ổ cứng HDD truyền thống, ổ đĩa NVMe không thể đơn giản ghi đè lên dữ liệu hiện có. Chúng cần phải xóa các ô nhớ trước khi ghi dữ liệu mới, điều này tạo ra một lượng chi phí hoạt động nhất định. TRIM giải quyết vấn đề này bằng cách thông báo cho ổ đĩa biết các khối dữ liệu nào không còn được sử dụng, cho phép nó dọn dẹp trong thời gian rảnh rỗi thay vì khi bạn đang cố gắng lưu tập tin.
Việc kích hoạt TRIM cũng có thể giúp ngăn SSD của bạn bị hỏng sớm. May mắn thay, Windows 10 và 11 thường kích hoạt TRIM theo mặc định, nhưng việc xác minh lại luôn đáng giá.
Khi TRIM hoạt động, các tập tin đã xóa trở nên khó (thường là không thể) khôi phục hơn nhiều. Điều này có thể có lợi cho bảo mật, nhưng không lý tưởng nếu bạn vô tình xóa các tập tin quan trọng.
Dưới đây là cách kiểm tra và kích hoạt TRIM:
- Mở Command Prompt với quyền quản trị viên bằng cách tìm kiếm “cmd” trong menu Start.
- Nhấp chuột phải vào ứng dụng và chọn Run as administrator.
- Gõ fsutil behavior query DisableDeleteNotify và nhấn Enter.
- Nếu kết quả là “DisableDeleteNotify = 0,” điều đó có nghĩa là TRIM đã được bật, nhưng nếu nó hiển thị “DisableDeleteNotify = 1,” điều đó có nghĩa là TRIM bị tắt.
- Nếu TRIM bị tắt, hãy gõ fsutil behavior set DisableDeleteNotify 0 vào cùng cửa sổ Command Prompt quản trị viên để bật nó.
Kiểm tra trạng thái TRIM trong cửa sổ Command Prompt của quản trị viên
Bạn không cần phải chạy các lệnh TRIM thủ công theo lịch trình, vì Windows sẽ xử lý việc này trong nền. Nhưng nếu bạn thường xuyên truyền các tập tin lớn hoặc chạy các ứng dụng sử dụng ổ đĩa nhiều, ổ đĩa của bạn có thể hưởng lợi từ các hoạt động TRIM thường xuyên hơn.
4. Điều Chỉnh Cài Đặt Windows: Tối Ưu Hóa Hệ Thống Cho NVMe
Bản thân Windows có một số cài đặt có thể ảnh hưởng đến hiệu suất của ổ NVMe. Thành thật mà nói, những tinh chỉnh Windows này sẽ không biến ổ NVMe của bạn thành thứ gì đó nhanh hơn đáng kể. Mức tăng hiệu suất là rất nhỏ so với các tối ưu hóa khác. Tuy nhiên, những tối ưu hóa này vẫn đáng để thực hiện để đạt được hiệu suất tối đa từ ổ đĩa.
Đầu tiên, hãy kiểm tra Trình lập chỉ mục tìm kiếm Windows (Windows Search Indexer), vì nó có thể là một yếu tố gây giảm hiệu suất. Mặc dù hữu ích để tìm tập tin nhanh chóng, nhưng nó liên tục ghi vào SSD của bạn, điều này có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ và hiệu suất. Bạn có thể vô hiệu hóa Trình lập chỉ mục tìm kiếm Windows, đặc biệt nếu nó chỉ dành cho các trò chơi hoặc ứng dụng, điều này có thể giải phóng tài nguyên và giảm hao mòn không cần thiết.
Tùy chọn lập chỉ mục tìm kiếm Windows trong cài đặt Windows
Ngoài ra, bạn có thể muốn điều chỉnh kế hoạch nguồn (Windows power plan) vì nó thường mặc định là “Balanced” (Cân bằng). Chế độ này sẽ giảm hiệu suất để tiết kiệm năng lượng, điều mà bạn không muốn đối với một máy tính để bàn có ổ NVMe hiệu suất cao. Chuyển sang “High Performance” (Hiệu suất cao) sẽ loại bỏ những giới hạn này, cho phép ổ đĩa của bạn hoạt động ở tốc độ tối đa mà không bị giảm tốc đột ngột.
Cài đặt bộ nhớ ảo, cụ thể là Pagefile.sys, cũng đáng được quan tâm. Ngay cả với 16GB RAM trở lên, Windows vẫn tạo một tập tin phân trang trên ổ đĩa hệ thống của bạn. Bạn có thể đặt lại bộ nhớ ảo của Windows bằng cách di chuyển nó sang một ổ đĩa phụ (nếu có), hoặc điều chỉnh kích thước hợp lý có thể ngăn ổ NVMe của bạn lãng phí chu kỳ ghi vào dữ liệu tạm thời.
Đối với những người cảm thấy thoải mái với các tinh chỉnh nâng cao, Registry của Windows chứa một số tối ưu hóa cụ thể cho NVMe. Điều chỉnh các thông số liên quan đến lưu trữ, chẳng hạn như thời gian chờ NVMe và hàng đợi lệnh, có thể mang lại cải thiện hiệu suất. Tuy nhiên, hãy tiến hành thận trọng và luôn sao lưu Registry trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào.
Thông số điều khiển trong Registry Editor của Windows
5. Theo Dõi Nhiệt Độ NVMe: Ngăn Ngừa Tình Trạng Giảm Tốc (Throttling)
Ổ đĩa NVMe chạy rất nóng – nóng hơn nhiều so với các đối tác SATA của chúng – và nhiệt độ quá cao sẽ làm giảm cả hiệu suất và tuổi thọ. Khi ổ đĩa của bạn đạt khoảng 70°C (158°F), nó bắt đầu giảm tốc độ để ngăn ngừa hư hỏng, điều này làm mất đi mục đích của việc có bộ nhớ hiệu suất cao ngay từ đầu.
Thực tế cho thấy, nhiệt độ của một số ổ NVMe PCIe 4.0 có thể tăng đột biến trong quá trình truyền tập tin nặng, dẫn đến tình trạng giảm tốc tự động mà không có bất kỳ cảnh báo nào. Các công cụ như HWiNFO64 hoặc CrystalDiskInfo, như đã đề cập trước đó, cung cấp khả năng giám sát nhiệt độ theo thời gian thực, cho phép bạn phát hiện các vấn đề này trước khi chúng ảnh hưởng đến hiệu suất.
Giải pháp đơn giản nhất là thêm một bộ tản nhiệt M.2 NVMe (heatsink) cho ổ đĩa NVMe của bạn. Các phụ kiện không đắt tiền này giúp cải thiện khả năng tản nhiệt, và các NVMe SSD nhanh hơn thường đi kèm với tản nhiệt. Nhưng nếu bạn đang sử dụng máy tính xách tay mà việc thêm tản nhiệt là không thể, hãy cân nhắc cải thiện luồng không khí chung hoặc sử dụng đế tản nhiệt.
6. Chạy Công Cụ Benchmark: Xác Nhận Cải Thiện Hiệu Suất
CrystalDiskMark hiển thị kết quả đọc và ghi cho ổ đĩa E
Sau khi thực hiện tất cả các tối ưu hóa này, bạn cần xác minh rằng chúng thực sự tạo ra sự khác biệt. CrystalDiskMark là một công cụ tuyệt vời để kiểm tra tốc độ và hiệu suất NVMe. Nó đơn giản và cung cấp các chỉ số toàn diện cho tốc độ đọc/ghi tuần tự và ngẫu nhiên, trong đó tốc độ ngẫu nhiên quan trọng hơn đối với các tác vụ hàng ngày. Hãy chạy nó trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào để thiết lập đường cơ sở, sau đó chạy lại sau mỗi lần tối ưu hóa lớn để theo dõi những cải thiện.
Kiểm tra “SEQ1M” đo tốc độ đọc/ghi tuần tự với các tập tin lớn – điều này quan trọng khi truyền phim hoặc các bộ dữ liệu lớn. Trong khi đó, các kiểm tra “RND4K” đo tốc độ ổ đĩa của bạn xử lý các dữ liệu nhỏ, ngẫu nhiên – điều quan trọng nhất để khởi động Windows hoặc chạy ứng dụng.
Mặt khác, các giá trị “Q” và “T” lần lượt chỉ ra độ sâu hàng đợi (queue depth) và số luồng (thread count). Các số lớn hơn mô phỏng các khối lượng công việc nặng hơn, chẳng hạn như chỉnh sửa video, trong khi Q1T1 đại diện cho các tác vụ hàng ngày như duyệt web.
Đừng quá bận tâm đến những biến động nhỏ, vì kết quả benchmark có thể dao động 5% giữa các lần chạy. Hãy tìm kiếm những cải thiện nhất quán và đáng kể trên nhiều bài kiểm tra để xác nhận rằng các tối ưu hóa của bạn đang hoạt động.
Tối ưu hóa ổ NVMe SSD của bạn không chỉ là việc theo đuổi các con số benchmark; mà còn là việc đảm bảo bạn nhận được những gì bạn đã bỏ tiền ra. Hãy thực hiện những tinh chỉnh này, và bạn có thể sẽ thấy những cải thiện đáng chú ý trong các tác vụ hàng ngày. Máy tính của bạn sẽ cảm thấy phản hồi nhanh hơn, tập tin sẽ được truyền nhanh hơn, và thậm chí bạn có thể kéo dài tuổi thọ cho ổ đĩa của mình. Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về các mẹo tối ưu này hoặc bất kỳ thủ thuật nào khác mà bạn đã áp dụng thành công cho NVMe SSD của mình!
