Nếu bạn đang gặp khó khăn khi chạy các tựa game nặng về đồ họa hoặc các ứng dụng thiết kế chuyên nghiệp trên máy tính của mình, có thể nguyên nhân nằm ở việc thiếu bộ nhớ video RAM (VRAM). Mặc dù bạn không thể thực sự “nâng cấp” VRAM theo nghĩa đen mà không thay thế phần cứng, việc hiểu rõ về VRAM, cách kiểm tra và những thủ thuật nhỏ để tối ưu hóa nó sẽ giúp bạn cải thiện đáng kể trải nghiệm sử dụng máy tính. Bài viết này của Thuthuatdidong.net sẽ đi sâu vào mọi khía cạnh của VRAM, giúp bạn định vị và khai thác tối đa sức mạnh đồ họa của thiết bị.
VRAM (Video RAM) là gì? Vai trò quan trọng trong hiệu suất đồ họa
Video RAM, hay VRAM (phát âm là “VEE-ram”), là một loại bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên (RAM) đặc biệt được thiết kế để hoạt động song song với Bộ xử lý đồ họa (GPU) của máy tính. GPU là một con chip nằm trên card đồ họa (hay còn gọi là card màn hình) của bạn, chịu trách nhiệm chính trong việc xử lý và hiển thị hình ảnh trên màn hình. Mặc dù về mặt kỹ thuật không hoàn toàn chính xác, các thuật ngữ GPU và card đồ họa thường được sử dụng thay thế cho nhau trong các cuộc trò chuyện hàng ngày.
VRAM đóng vai trò là “ngân hàng dữ liệu” tốc độ cao, lưu trữ tất cả thông tin mà GPU cần để dựng hình ảnh, bao gồm các vân bề mặt (textures) của game, hiệu ứng ánh sáng, các mô hình 3D phức tạp, và dữ liệu video. Nhờ có VRAM nằm ngay cạnh GPU trên card đồ họa, GPU có thể truy cập thông tin này cực kỳ nhanh chóng, đảm bảo hình ảnh được xuất ra màn hình một cách mượt mà và liền mạch.
Các tựa game cũ hoặc có đồ họa đơn giản thường không yêu cầu nhiều VRAM. Ngược lại, việc chạy game ở độ phân giải 4K, với tốc độ khung hình cao (FPS cao), hoặc bật các hiệu ứng hình ảnh phức tạp sẽ đòi hỏi một lượng VRAM lớn hơn đáng kể. Không chỉ dành cho game thủ, nhiều phần mềm phổ biến khác cũng yêu cầu lượng VRAM đáng kể. Chẳng hạn, các ứng dụng thiết kế 3D như AutoCAD, các tác vụ chỉnh sửa ảnh chuyên sâu trong Photoshop, hoặc việc chỉnh sửa video chất lượng cao đều sẽ gặp khó khăn nghiêm trọng nếu máy tính của bạn không có đủ VRAM.
Việc sử dụng VRAM chuyên dụng cho các tác vụ này nhanh hơn nhiều so với việc dựa vào RAM hệ thống chính của bạn, bởi vì VRAM được tối ưu hóa và thiết kế đặc biệt cho mục đích cường độ cao này, và nó “được dành riêng” cho bộ xử lý đồ họa.
Cách kiểm tra VRAM trên Windows 11 và Windows 10
Bạn có thể dễ dàng xem lượng VRAM hiện có trên máy tính chạy Windows 11 hoặc Windows 10 của mình bằng cách làm theo các bước đơn giản sau:
- Mở menu Settings (Cài đặt) bằng cách nhấn tổ hợp phím Win + I.
- Trong cửa sổ Settings, chọn System (Hệ thống) từ thanh bên trái, sau đó chọn Display (Màn hình) trong menu hiện ra.
- Cuộn xuống và tìm mục Related settings (Cài đặt liên quan), sau đó nhấp vào Advanced display (Cài đặt hiển thị nâng cao).
- Nếu bạn có nhiều màn hình, hãy chọn màn hình mong muốn từ hộp thả xuống ở phía trên.
- Mở rộng mục Display information (Thông tin hiển thị) và nhấp vào Display adapter properties for Display [X] (Thuộc tính bộ điều hợp hiển thị cho Màn hình [X]).
Cách kiểm tra VRAM trên Windows 11 trong cài đặt hiển thị nâng cao
Trên Windows 10, menu tương tự có thể được truy cập qua đường dẫn Settings > System > Display > Advanced display settings > Display adapter properties.
Trong cửa sổ thuộc tính bộ điều hợp, bạn sẽ thấy thông tin chi tiết về card đồ họa của mình. Dưới mục Adapter Type (Loại bộ điều hợp), bạn sẽ thấy tên card đồ họa Nvidia hoặc AMD tùy thuộc vào thiết bị bạn đang sử dụng. Nếu bạn thấy Intel HD Graphics hoặc một cái tên nào đó không phải là card đồ họa chuyên dụng, nhiều khả năng bạn đang sử dụng đồ họa tích hợp (integrated graphics) thay vì card đồ họa rời (dedicated graphics). Điều này có ảnh hưởng lớn đến tình hình VRAM của bạn.
Phân biệt VRAM của card đồ họa rời (Dedicated) và tích hợp (Integrated)
Sự khác biệt giữa card đồ họa rời và tích hợp là yếu tố then chốt quyết định cách VRAM hoạt động trên hệ thống của bạn.
Card đồ họa rời (Dedicated Graphics) và VRAM cố định
Nếu máy tính của bạn được trang bị card đồ họa rời (phổ biến trong các máy tính để bàn tự lắp ráp và laptop gaming), lượng VRAM trên card đã được thiết lập cố định ngay từ khi sản xuất. Bạn không thể tăng thêm VRAM trên một card đồ họa rời mà không mua một chiếc card mới. Thông số VRAM luôn được ghi rõ trong danh sách sản phẩm của card đồ họa, giúp bạn dễ dàng xác định.
Đồ họa tích hợp (Integrated Graphics) và VRAM chia sẻ
Ngược lại, hầu hết các máy tính để bàn phổ thông và laptop bán sẵn không đi kèm với card đồ họa rời mà sử dụng đồ họa tích hợp. Giải pháp đồ họa tích hợp có nghĩa là GPU được tích hợp trực tiếp vào cùng một chip với CPU và chia sẻ RAM hệ thống chính của bạn thay vì có VRAM chuyên dụng. Đây là một giải pháp tiết kiệm chi phí, cho phép laptop hiển thị đồ họa cơ bản mà không cần một card đồ họa cồng kềnh và ngốn năng lượng.
Tuy nhiên, đồ họa tích hợp thường có hiệu năng kém cho việc chơi game và các tác vụ đồ họa chuyên sâu khác. Mặc dù các CPU mới hơn đã cải thiện đáng kể so với các mẫu cũ, đồ họa tích hợp vẫn gặp khó khăn với bất kỳ trò chơi nào phức tạp hơn các game đơn giản ở cài đặt thấp.
Các thủ thuật “tăng” VRAM trên Windows (thực tế là điều chỉnh)
Như đã đề cập, cách hiệu quả nhất để “tăng” VRAM thực sự là mua một card đồ họa mới, mạnh hơn. Nâng cấp từ đồ họa tích hợp lên một card rời (ngay cả một mẫu tầm trung) sẽ mang lại sự cải thiện đáng kinh ngạc cho hiệu suất đồ họa của bạn.
Việc bổ sung thêm RAM cho máy tính của bạn (thường khó hoặc không thể thực hiện trên laptop) có thể cải thiện một chút hiệu năng với đồ họa tích hợp, nhưng thường không đủ để tạo ra sự khác biệt lớn. Bạn cũng nên đảm bảo rằng đã giảm mức sử dụng RAM hệ thống nhiều nhất có thể, nhưng những tối ưu hóa nhỏ này không thể khắc phục các vấn đề cốt lõi của đồ họa tích hợp.
Nếu bạn đang trong tình thế “bí bách”, có một vài cách bạn có thể thử để “đánh lừa” máy tính “tăng” giá trị VRAM báo cáo.
Tăng giá trị VRAM trong BIOS/UEFI
Phương pháp đầu tiên là điều chỉnh phân bổ VRAM trong cài đặt UEFI hoặc BIOS của máy tính. Hãy truy cập vào BIOS của máy tính và tìm kiếm tùy chọn có tên Advanced Features, Advanced Chipset Features, hoặc tương tự. Bên trong đó, hãy tìm một danh mục phụ có tên Graphics Settings, Video Settings, hoặc VGA Share Memory Size.
Những tùy chọn này sẽ chứa một mục cho phép bạn điều chỉnh lượng bộ nhớ mà bạn cấp phát cho GPU. Giá trị mặc định thường là 128MB; hãy thử tăng lên 256MB hoặc 512MB nếu bạn có đủ RAM hệ thống để chia sẻ.
Lưu ý rằng không phải mọi CPU hoặc BIOS đều có tùy chọn này. Nếu bạn không thể thay đổi nó, có một giải pháp khác có thể giúp bạn.
Điều chỉnh giá trị VRAM ảo bằng Registry Editor
Hầu hết các thiết lập đồ họa tích hợp đều tự động điều chỉnh để sử dụng lượng RAM hệ thống cần thiết. Do đó, các chi tiết được báo cáo trong cửa sổ Adapter Properties mà chúng ta đã thảo luận ở trên thực sự không quan trọng đối với đồ họa tích hợp. Lượng Dedicated Video Memory (Bộ nhớ video chuyên dụng) được hiển thị chỉ là một giá trị “giả” được cung cấp để các trò chơi nhận diện một giá trị nào đó khi chúng kiểm tra lượng VRAM bạn có.
Bạn có thể sửa đổi một giá trị trong Registry để thay đổi lượng VRAM mà hệ thống của bạn báo cáo cho các trò chơi. Điều này không thực sự tăng VRAM của bạn; nó chỉ điều chỉnh giá trị “giả” đó. Nếu một trò chơi từ chối khởi động vì bạn “không có đủ VRAM”, việc tăng giá trị này có thể khắc phục được vấn đề.
Hãy nhớ rằng bạn có thể gây lỗi hệ thống nếu sửa đổi sai giá trị Registry, vì vậy hãy cẩn thận khi chỉnh sửa Registry.
Mở cửa sổ Registry Editor bằng cách gõ regedit vào Start Menu. Sau đó, điều hướng đến vị trí sau:
HKEY_LOCAL_MACHINESoftwareIntelNhấp chuột phải vào thư mục Intel trong bảng điều khiển bên trái và chọn New > Key (Mới > Khóa). Đặt tên khóa này là GMM. Sau khi tạo, chọn thư mục GMM mới ở bên trái và nhấp chuột phải vào khoảng trống ở phía bên phải.
Chọn New > DWORD (32-bit) Value (Mới > Giá trị DWORD (32-bit)). Đặt tên là DedicatedSegmentSize và gán cho nó một giá trị, đảm bảo chọn tùy chọn Decimal (Thập phân). Tính bằng megabyte, giá trị tối thiểu là 0 (tắt mục nhập) và tối đa là 512. Đặt giá trị này, khởi động lại máy tính của bạn và xem liệu nó có giúp game chạy tốt hơn không. Nếu không, hãy thử một giá trị cao hơn và lặp lại.
Cần bao nhiêu VRAM là đủ cho nhu cầu của bạn?
Không có một lượng VRAM hoàn hảo nào cho tất cả mọi người. Nếu bạn đã quyết định đến lúc nâng cấp, đây là một số hướng dẫn cơ bản về lượng VRAM tối thiểu mà card đồ họa tiếp theo của bạn nên có:
- 1+GB VRAM: Các card đồ họa cấp thấp nhất có hiệu suất tốt hơn đồ họa tích hợp, nhưng không thể xử lý hầu hết các tựa game hiện đại ở cài đặt trên mức trung bình. Chỉ nên mua card với lượng VRAM này nếu bạn muốn chơi các game cũ hơn không chạy được với đồ họa tích hợp. Chúng không được khuyến nghị cho việc chỉnh sửa video hoặc làm việc 3D.
- 4+GB VRAM: Mặc dù tốt hơn một bậc so với đồ họa tích hợp, lượng VRAM này vẫn không đủ cho các game hiện đại. Đây là một phân khúc lưng chừng, nơi chúng không làm được nhiều hơn những gì cấp độ trước có thể làm, nhưng bạn lại nhận được nhiều giá trị hơn rất nhiều ở cấp độ tiếp theo.
- 8+GB VRAM: Đây là mức đủ cho hầu hết các game ở độ phân giải 1080p, nhưng việc “chuẩn bị cho tương lai” với một lượng cao hơn là điều khôn ngoan hiện nay vì 8GB đang bắt đầu trở nên quá ít cho game hiện đại.
- 12+GB VRAM: Một mức nền tảng tốt cho game 1440p và là “điểm ngọt” phù hợp với đa số người dùng. Nếu bạn không chơi ở độ phân giải 4K và không quá quan tâm đến việc chuẩn bị cho tương lai, đây là một lựa chọn tốt.
- 16+GB VRAM: Đây là các card đồ họa cao cấp, cần thiết cho game ở độ phân giải 4K trở lên.
Bạn nên xem xét các khuyến nghị tổng quát trên một cách tương đối. Các nhà sản xuất card đồ họa thêm lượng VRAM phù hợp vào card tùy thuộc vào sức mạnh của GPU. Do đó, một card đồ họa giá rẻ khoảng 100 USD sẽ có lượng VRAM tương ứng thấp, trong khi một card đồ họa 800 USD sẽ có nhiều VRAM hơn rất nhiều. Nếu một GPU yếu không đủ mạnh để xử lý video yêu cầu 16GB VRAM để lưu trữ, thì việc có nhiều VRAM đến vậy trên card sẽ là một sự lãng phí.
Các trường hợp cực đoan không phải là mối quan tâm chính với VRAM. Bạn không cần một card cao cấp trị giá 1.000 USD với 20GB VRAM để chơi các game platformer 2D indie. Bạn chỉ thực sự cần lo lắng về việc cần bao nhiêu VRAM khi một card bạn muốn mua có sẵn trong nhiều cấu hình VRAM khác nhau. VRAM không phải là yếu tố duy nhất cần cân nhắc khi quyết định mua GPU.
VRAM trong thực tế và các yếu tố hiệu suất khác
Hãy nhớ rằng, giống như RAM thông thường, nhiều VRAM hơn không phải lúc nào cũng có nghĩa là hiệu suất tốt hơn. Nếu card của bạn có 12GB VRAM và bạn đang chơi một game chỉ sử dụng 6GB, việc nâng cấp lên card 16GB sẽ không mang lại hiệu ứng đáng kể.
Ngược lại, việc không đủ VRAM là một vấn đề lớn. Nếu VRAM đầy, hệ thống phải dựa vào RAM tiêu chuẩn và hiệu suất sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bạn sẽ gặp phải tình trạng giảm tốc độ khung hình (FPS), lỗi hiển thị texture, và các hiệu ứng bất lợi khác. Trong trường hợp cực đoan, trò chơi có thể chậm đến mức không thể chơi được (dưới 30FPS).
Hãy nhớ rằng VRAM chỉ là một trong nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất tổng thể. Nếu bạn không có một CPU đủ mạnh, việc xử lý video 4K sẽ mất rất nhiều thời gian. Thiếu RAM hệ thống sẽ ngăn bạn chạy nhiều chương trình cùng lúc, và việc sử dụng ổ cứng cơ học (HDD) sẽ giới hạn nghiêm trọng hiệu suất hệ thống của bạn. Hơn nữa, một số card đồ họa giá rẻ sử dụng VRAM DDR3 chậm, kém hơn nhiều so với GDDR6 (và các phiên bản mới hơn) được sử dụng trong các card hiện đại.
Cách tốt nhất để tìm ra card đồ họa và lượng VRAM cụ thể phù hợp với nhu cầu của bạn là tham khảo ý kiến từ những người có kiến thức chuyên môn. Hãy hỏi một người bạn am hiểu về các card đồ họa mới nhất, hoặc đăng bài trên các diễn đàn công nghệ để hỏi liệu một card cụ thể có phù hợp với nhu cầu của bạn hay không.
Để tăng hiệu suất đồ họa, bạn có thể sẽ cần nâng cấp card đồ họa, bộ xử lý (CPU) và/hoặc RAM trước tiên – VRAM thường sẽ tự giải quyết khi bạn đã xử lý tốt các yếu tố đó.
VRAM là một thành phần thiết yếu quyết định hiệu năng đồ họa của máy tính, đặc biệt quan trọng đối với game thủ và những người làm việc với các ứng dụng nặng. Qua bài viết này, Thuthuatdidong.net hy vọng bạn đã hiểu rõ hơn về VRAM, cách kiểm tra lượng VRAM hiện có, phân biệt giữa VRAM của card rời và tích hợp, cũng như biết được các “thủ thuật” điều chỉnh giá trị VRAM. Hãy luôn nhớ rằng VRAM chỉ là một phần của bức tranh hiệu suất tổng thể của máy tính, và việc cân bằng các yếu tố phần cứng khác như CPU, RAM hệ thống, và ổ cứng là vô cùng quan trọng.
Bạn nghĩ sao về VRAM và vai trò của nó trong hiệu suất máy tính? Đừng quên chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới và theo dõi Thuthuatdidong.net để cập nhật thêm nhiều thông tin và thủ thuật công nghệ hữu ích nhé!
